Drzewo czy krzew szpalerowy rozrasta się dwukierunkowo: na wysokość i szerokość. Pomijając niewielką głębokość, można przyjąć, że ma dwa wymiary. Dlatego uprawa szpalerowa możliwa jest na bardzo wąskiej powierzchni. Niezbyt szeroki pas ziemi przy magazynującej ciepło ścianie jest idealnym miejscem dla delikatnych, łatwo przemarzających brzoskwiń i wymagających grusz deserowych.

Otrzymujące dużą dodatkową dawkę ciepła drzewa dadzą bogaty zbiór słodkich, aromatycznych owoców. Surowe klasyczne formy szpalerowe niezbyt dobrze pasują do nowoczesnego ogrodu w stylu naturalnym. Ich prawidłowe cięcie wymaga dużej wiedzy fachowej. Łatwiejsze do pielęgnacji są szpalery unowocześnione, luźniej ukształtowane. W ten sposób można prowadzić wszystkie gatunki drzew owocowych. 

Przed zakupem drzewek należy ocenić wybrane dla nich stanowisko. Przy ścianie zwróconej na wschód lub zachód dobrze będzie się czuć większość jabłoni i grusz. Brzoskwinie i morele, ale także wiśnie, czereśnie oraz śliwy lubią stanowiska nasłonecznione przez cały dzień. Jednak w miejscach zwróconych całkowicie na południe drzewa często rozpoczynają wegetację wcześniej i rozwijające się kwiaty często są niszczone przez przymrozki.

Naturalne wachlarze śliwy i moreli

Systemy z lin stalowych montuje się szybko i można je łatwo dopasować do każdej formy prowadzenia pędów. Dla śliw i moreli zalecany jest luźny wachlarz z pędami rozgałęziającymi się nieregularnie. Po posadzeniu dwa najmocniejsze dolne pędy mocujemy do linek z prawej i lewej strony.

Lekko przycinamy wierzchołki pędów. Przewodnik skracamy do 50 cm od pędów dolnych. Wyrastające nowe pędy boczne i główny przycinamy w podobny sposób, aż szpaler osiągnie założoną wielkość.

Poza tym dojrzewającym owocom o delikatnej skórce, np. morelom, agrestowi i porzeczkom, grożą poparzenia słoneczne, dlatego należy je cieniować. Takiego ryzyka unikają szpalery skierowane na wschód lub zachód. Najłatwiej można nauczyć się kształtowania drzewek w formie wachlarza. Trudne do poskromienia są morele, a także większość drzew pestkowych. Na mocne cięcie i wyginanie pędów reagują one słabszym wzrostem.

Silne cięcie nie szkodzi porzeczkom i agrestowi. Jednak co parę lat najstarsze pędy należy zastępować młodymi. Na swobodniej rosnące szpalery warto wybierać młode drzewka z silnym przewodnikiem o długości 80-140 cm. Do niewysokich aranżacji nadają się odmiany szczepione na słabo rosnących podkładkach. Drzewka na mocno rosnących podkładkach szybko okryją większe ściany. Drzewa szpalerowe będą rosnąć w ogrodzie przez wiele lat, dlatego warto uzyskać od specjalistów wskazówki dotyczące dobrej pielęgnacji.

Wiśnie i czereśnie lubią symetrię

W przypadku ściśle symetrycznie prowadzonej formy wachlarza pędy prowadzące i ich odgałęzienia rozkładają się promieniście w równomiernych odstępach. Wolne przestrzenie między nimi zapewniają miejsce dla owocujących pędów bocznych. Dobre doświetlenie zapewni całej roślinie coroczne przerzedzenie wnętrza korony, które należy wykonać w lecie. Wszystkie zbyt gęsto rosnące pędy należy usunąć lub skrócić.

Takie cięcie jest szczególnie korzystne dla słabo rosnących odmian wiśni o długich, cienkich pędach owocujących, jak np. ‘Morina’ lub ‘Evergold’. Obficiej owocują po nim także samopylne czereśnie na słabo rosnących podkładkach, jak np. odmiany ‘Lapins’ i ‘Celeste’.