Piwonie Paeonia to jedne z najpopularniejszych roślin ogrodowych. Okazałe, pachnące kwiaty na wysokich, mocno ulistnionych łodygach tworzących solidne kępy są najpiękniejszym zwiastunem lata. Większość gatunków piwonii to byliny, pozostałe natomiast są niewysokimi krzewami. Wszystkie gatunki mają liście zamierające na zimę i zgrubiałe korzenie.

Spośród gatunków bylinowych na uwagę zasługują: piwonia delikatna Paeonia tenuifolia o cienkich nitkowatych liściach i okazałych czerwonych kwiatach, piwonia Młokosiewicza Paeonia mlokosewitschii o niebieskozielonych liściach i miseczkowatych cytrynowożółtych kwiatach, piwonia Wittmanna Paeonia wittmanniana o ciemnozielonych błyszczących liściach i żółtawych kwiatach, piwonia bałkańska Paeonia peregrina o błyszczących, miseczkowatych, intensywnie czerwonych kwiatach, piwonia Veitcha Paeonia veitchii o miękkich delikatnych liściach i pojedynczych amarantowych kwiatach oraz piwonia Brotera Paeonia broteri o lśniących liściach i pucharkowatych różowych kwiatach.

W Polsce najpopularniejsze są piwonia lekarska Paeonia officinalis i piwonia chińska Paeonia lactiflora. Pierwsza ma naturalne stanowiska w środkowej i południowej Europie. Zakwita wcześnie, zwykle już w maju. Jej kwiaty osadzone są pojedynczo na wierzchołkach pędów. Najczęściej spotykane są odmiany o pełnych ciemnoróżowych, białych lub ciemnoczerwonych kwiatach.           

iStock

Piwonia chińska - występowanie i pochodzenie

Piwonia chińska występuje w Japonii, Korei i Chinach. Jej walory dekoracyjne pierwsi docenili Chińczycy, wprowadzając ją do ogrodów ponad 2500 lat temu. Do dziś uważa się ją w tym kraju za symbol powodzenia i szczęścia.W Europie pojawiła się pod koniec XVIII w., ale intensywny rozwój hodowli gatunku nastąpił dopiero w latach 1825-1910 i 1925-1930.

I chociaż do tej pory otrzymano kilka tysięcy odmian, to ciągle bardzo dużym powodzeniem cieszą się te najstarsze, sprzed ponad stu lat, jak np. ‘Sarah Bernhardt’ (z 1906 r.) o dużych, bardzo pełnych kwiatach ciemnoróżowych, ‘Festiva Maxima’ (z 1851 r.) o wielkich białych kwiatach z purpurowymi żyłkami na niektórych płatkach, ‘Monsieur Jules Elie’ (z 1888 r.) o bardzo dużych i pełnych kwiatach w kolorze ciemnoróżowym ze srebrzystym połyskiem, ‘Karl Rosenfield’ (z 1908 r.) o okazałych kwiatach koloru ciemnoczerwonego i strzępiastych płatkach.

Piwonie pod względem długowieczności nie mają sobie równych. Na tym samym miejscu mogą rosnąć 10 do 15, a niektóre nawet do 50 lat. Ale aby mogły tak długo dobrze rosnąć i obficie kwitnąć, musimy im wybrać odpowiednie miejsce i starannie przygotować glebę. Co zatem lubią piwonie? Ciepłe, słoneczne lub częściowo ocienione miejsce, gdzie słońce dociera przez 6-8 godzin w ciągu dnia, i bezwapienną, próchniczną, piaszczysto-gliniastą glebę, która powinna być wilgotna, lekko kwaśna i żyzna.

 

Im ziemia zasobniejsza w składniki pokarmowe, tym rośliny wymagają mniej corocznego dokarmiania. Stanowisko dla piwonii nie powinno się znajdować ani blisko drzew (ze względu na konkurencję o pokarm i wodę), ani tam, gdzie stoi woda, szczególnie zimą, bo bardzo szkodzi korzeniom.

Piwonie rozmnażamy przez podział starszych karp (przy okazji przesadzania) najlepiej od połowy sierpnia do końca września (ewentualnie do połowy października). W tym celu należy wykopać całą karpę i po oczyszczeniu z ziemi i wypłukaniu wodą ciąć ostrym, długim nożem na części z co najmniej dwoma wykształconymi pąkami i kilkoma grubymi nieuszkodzonymi korzeniami.

Piwonie bylinowe sadzimy płytko, tak aby pąki (oczka) były przykryte 3-5-cm warstwą ziemi. Za głęboko posadzone piwonie nie kwitną lub kwitną bardzo słabo – i to przez kilka lat. Ziemia powinna być głęboko przekopana (na głębokość dwóch szpadli) i wymieszana z kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem (świeży obornik jest szkodliwy). Możemy też ziemię w dołkach wymieszać z torfem lub korą z dodatkiem nawozów wolnodziałających. Piwonie sadzimy w rozstawie 80x40 cm lub 90x50 cm.

Zabiegi pielęgnacyjne

Aby piwonie co roku tworzyły dużo okazałych kwiatów, wymagają kilku zabiegów pielęgnacyjnych:

  • W razie długotrwałej suszy rośliny podlewamy.
  • Wiosną ściółkujemy powierzchnię gleby między roślinami kompostem ogrodowym lub dobrze rozłożonym obornikiem, a jeśli nie mamy takich ściółek, to stosujemy, ale ostrożnie,  nawożenie mineralne. Zalecane są nawozy wieloskładnikowe o niskiej zawartości azotu, a większej fosforu i potasu w dawce 50 g na roślinę.
  • Aby uzyskać kwiaty o imponujących rozmiarach, można usunąć pąki boczne (na pędzie pozostawiamy tylko jeden).
  • Usuwamy przekwitnięte kwiaty nie tylko ze względów estetycznych, ale też po to, by nie dopuścić do zawiązywania owoców, które osłabiają rozwój.
  • Jesienią rozsypujemy równomiernie kompost lub dobrze przekompostowany obornik w dawce 8-10 kg na 1 m2  i płytko przekopujemy.
  • Przed nadejściem zimy ścinamy i usuwamy część nadziemną tuż przy gruncie ze względów sanitarnych.
  • Zwalczamy choroby grzybowe: szarą pleśń i rdzę piwonii. Stosujemy profilaktykę, a w razie potrzeby zwalczamy guzaka północnego (nicień) i kruszczycę złotawką (chrząszcz).
  • Świeżo posadzone piwonie chronimy przed mrozem, okrywając je warstwą suchych liści, torfu lub słomiastego obornika.
  • Przesadzamy rośliny, gdy marnieją (po 10-12 latach).

Kolorowe odmiany piwonii chińskiej

  1. Piwonia chińska ‘Prairie Moon‘ ma kwiaty pojedyncze białe lub kremowe z żółtym środkiem. Od odmiany ‘Krinkled White‘ różni się kształtem liści.
  2. Piwonia chińska ‘Ewelina’ ma kwiaty typu japońskiego, z płatkami często postrzępionymi.
  3. Piwonia chińska ‘Red Charm‘ ma kwiaty anemonowe, karminowe z wypukłym środkiem.
  4. ‘Edulis Superba‘ ma kwiaty pełne, różowe, pachnące.
  5. ‘Krinkled White‘ ma białe kwiaty ze złotożółtym środkiem.
  6. ‘Festiva Maxima‘ ma kwiaty pełne, bardzo duże, białe z gdzieniegdzie purpurowymi smugami, pachnące.

Zastosowanie piwonii

Piwonie, ze względu na bardzo atrakcyjne kwiaty i ładne ulistnienie (przebarwiające się jesienią na złote odcienie), mają szerokie zastosowanie. Sadzi się je pojedynczo, np. na trawniku,  w szpalerach, np. na tle żywopłotu, wzdłuż ogrodzeń i ścieżek, a także na rabatach. Uprawia się je też na kwiat cięty.

Kwiaty ścinane w pąku utrzymują się w wazonie przez 5-6 dni. Niektóre odmiany, zwłaszcza japońskie, dobrze się suszą. Liście piwonii są cennym dodatkiem do bukietów, a płatki składnikiem mieszanek zapachowych.
 

Cztery grupy piwonii chińskiej

Odmiany piwonii chińskiej różnią się między innymi wysokością roślin (60-100 cm), porą kwitnienia (maj-czerwiec), barwą kwiatów (białe, różowe w różnych odcieniach – od jasnoróżowych do karminowoczerwonych), zapachem i budową kwiatów. W zależności od budowy kwiatu dzieli się je na 4 grupy:

- Piwonie pojedyncze – mają 5-8 płatków otaczających liczne pręciki i słupki. Odmiany o pojedynczych kwiatach dłużej zachowują ładny wygląd i nie pokładają się po deszczu.

- Piwonie japońskie – 1 lub 2 okółki płatków na zewnątrz, w środku kontrastowo zabarwione płatki pręcikowe. Polskie odmiany to m.in: ‘Ewelina’ – kremoworóżowa, ‘Ursyn Niemcewicz’ – wiśniowa, ‘Władysława’ – różowa.

- Piwonie anemonowe – o 2-4 okółkach płatków i środku kuliście wypełnionym szerokimi płatkami pręcikowymi. Przedstawicielami polskich odmian są: ‘Barbara’ – perłowowiśniowa, ‘Jadwiga’ – jasnowiśniowa’ i ‘Profesor Wóycicki’ – wiśnowoamarantowa.

- Piwonie pełne, których kwiaty wyglądają jak pompony. Polskie odmiany to: ‘Krystyna’ – amarantowa, ‘Hania’ – różowoamarantowa i ‘Ursynów’ – wiśniowowrzosowa.