Żywa encyklopedia roślinnych zapachów

W pachnącym ogrodzie w Erlangen (Bawaria) od ponad 30 lat uprawiane są specjalne rośliny. Na powierzchni prawie 1 ha rośnie około 120 aromatycznych gatunków rodzimych i egzotycznych. Zwiedzający mogą je wąchać, poznać ich walory przyprawowe i dowiedzieć się, jak są wykorzystywane w medycynie czy przemyśle kosmetycznym.

Od kwietnia do października w otwartym codziennie ogrodzie można korzystać z przewodników. Czyste ogrody zapachowe są w Niemczech rzadkością, ale niektóre większe założenia mają wydzielone specjalne strefy. Pachnące ogrody są coraz częściej zakładane także u nas. Warto odwiedzić ogród w Muszynie (woj. małopolskie) i arboretum w Bolestraszycach koło Przemyśla.

 

Zalety pachnących roślin

Zapachy kwiatów wspierają proces rozmnażania roślin. Natomiast wonie liści pełnią inną rolę. Odstraszają głodne zwierzęta, czyli chronią roślinę przed zjedzeniem. To, czego nie lubią owady, może smakować ludziom. Dlatego uprawiajmy wiele aromatycznych roślin, jak np. tymianek, szałwia, rozmaryn. Służą one jako przyprawy, a pochodzą najczęściej z regionów śródziemnomorskich, lubią ciepłe, słoneczne stanowiska i dosyć jałową ziemię.... i woń kwiatów

Zapach określonej róży zmienia się w ciągu dnia, dlatego nie jest łatwy do opisania. Najintensywniejszy jest w słonecznych godzinach porannych lub po krótkim ciepłym deszczu. Wtedy w powietrze wznoszą się lekkie olejki eteryczne, które róże wytwarzają w płatkach kwiatowych. W chłodne dni roślina oszczędza swoje słodkie perfumy, gdyż pszczoły i tak się nie pojawią. Są rośliny, np. obrazki plamiste, które przygotowują zapach zgnilizny przywabiający muchy.

 

 

Słodki zapach nocnych

Trąby anielskie (brugmansje), tytoń ozdobny, wiesiołek i wieczornik, a także wiele innych roślin zaczyna pachnieć dopiero o zmierzchu. Nocne kwiaty mają często ciężki, słodkawy aromat. Od jego intensywności i naszej wrażliwości zależy, czy zapach odczuwamy jako przyjemny, czy też drażniący lub wręcz odpychający. Nocne wonie kwiatowe są natomiast uwielbiane przez ćmy. Zwabione owady przelatują od kwiatu do kwiatu jak kolibry, aby wysysać nektar.

Podczas tej uczty przenoszą pyłek, spełniając takie samo zadanie jak owady dzienne. Na zdjęciu nocny motyl zmrocznik gładysz sięga swoją trąbką do dna wąskiego kielicha kwiatu wiciokrzewu.

 

Aromatyczne smakowitości wprost z rabaty i grządki

Najbardziej znane rośliny pachnące:

1. Werbena cytrynowa ma intensywny zapach cytrusowy, który uwalnia się po potrząśnięciu pędami. Liście wykorzystujemy na napary i jako przyprawę.

2. Kosmos czekoladowy rozwija ciemnobrązowe kwiaty, których zapach podoba się przede wszystkim dzieciom.

3. Dzielżan pachnący Helenium aromaticum ma główkowate kwiaty, po roztarciu pachnące żelkowymi misiami.

4. Heliotrop pachnie wanilią, dlatego jest chętnie sadzony w balkonowych skrzynkach.

5. Bylica biała ma liście o zapachu coli, którymi można aromatyzować różne napoje.

6. Szałwia ananasowa ma pachnące liście i ładne kwiaty służące do przyprawiania i ozdoby różnych potraw.