Zawilce to kwiaty rosnące w Azji Wschodniej oraz w Europie i zasadniczo dzieli się je na dwie grupy: wiosenne i jesienne. Pierwsze kwitną pod koniec zimy, drugie – od sierpnia. Jednak niektóre gatunki również wczesnym latem są ozdobą wielu ogrodów.

 

Uprawa zawilców wiosną

Sezon wiosenny otwierają m.in. zawilec gajowy Anemone nemorosa, zawilec żółty Anemone ranunculoides i zawilec grecki Anemone blanda. Delikatne gatunki wiosenne to idealne rośliny okrywowe na stanowiska w cieniu lub półcieniu, przede wszystkim w ogrodach o charakterze wiejskim. Najlepiej czują się pod koronami drzew lub krzewów i kwitną, zanim jeszcze rośliny drzewiaste zdążą wypuścić liście. Zawilec żółty preferuje nieco wilgotniejsze miejsca, podczas gdy zawilec grecki lubi tereny suche i osłonięte.

 

Zawilce latem

Wczesnym latem zakwitają m.in. zawilec wielkokwiatowy Anemone sylvestris i zawilec wieńcowy Anemone coronaria, które mają wiele różnokolorowych odmian, także o pełnych kwiatach.

 

Jesienna pielęgnacja zawilców

Już właściwie od sierpnia zaczynają kwitnąć zawilce jesienne. Do nich zaliczają się: anemon chiński Anemone hupehensis, Anemone vitifolia i zawilec pajęczynowaty Anemone tomentosa. W handlu najczęściej można spotkać zawilce japońskie mieszańcowe Anemone japonica – hybrida, w powstaniu których udział brały wyżej wymienione gatunki i podgatunki botaniczne.

Zawilce jesienne są okazalsze niż wiosenne i na zimę należy je okrywać liśćmi i gałązkami świerkowymi, ponieważ są wrażliwe na mrozy. Odmiany zawilców jesiennych różnią się między sobą budową kwiatów (pojedyncze i pełne), okresem kwitnienia i wysokością. Na tereny o mroźnych zimach poleca się zawilca pajęczynowatego z odmiany 'Robustissima'. Wśród zawilców japońskich na uwagę zasługuje również odmiana 'Honorine Jobert', tworząca pojedyncze, śnieżnobiałe kwiaty. Kwitnie dość późno, będąc doskonałą rośliną towarzyszącą dla krzewów zmieniających jesienią kolor liści.

Po przekwitnięciu zawilce tworzą kuliste owoce, które w stanie dojrzałym pękają, przybierając postać wacików. Nasienniki utrzymują się niekiedy aż do wiosny i są efektowną ozdobą rabaty.

 

Uprawa i pielęgnacja

Należy unikać sadzenia zawilców w bezpośrednim sąsiedztwie krzewów o płytkim systemie korzeniowym. Przed sadzeniem podłoże trzeba przekopać i wzbogacić ziemią kompostową. Dzięki temu gleba stanie się lekka i pulchna, a ponadto ze względu na obecność próchnicy dłużej utrzyma wilgoć.

Zawilce korzenią się płytko, co trzeba mieć na uwadze podczas pielęgnacji roślin, a zwłaszcza w trakcie pielenia. Chwasty należy usuwać ręcznie, bez użycia motyki lub innych narzędzi. Ziemię wokół roślin warto ściółkować (rozdrobnioną korą) zaraz po sadzeniu – zapobiegnie to wyrastaniu chwastów, zaskorupianiu się podłoża i utracie wilgotności. Dodatkowa warstwa liści ułożona na roślinach po przekwitnięciu ochroni korzenie przed silnymi mrozami. Zawilce letnie i jesienne dość późno zaczynają wegetację, dlatego przed rozpoczęciem wiosennych prac ogrodowych należy oznaczyć miejsca, gdzie rośliny mają swoje stanowiska.

 

Rozmnażanie zawilców

Po kwitnieniu wiele gatunków zawilca tworzy wacikowe nasienniki, z których nasiona roznoszone są przez wiatr. Możemy je również oberwać wprost z rośliny i wsiać do ziemi w doniczce. Nasiona muszą kiełkować w chłodzie.

Druga możliwość to rozmnażanie przez podział. Gatunki wiosenne tworzą po kilku latach cebulki przybyszowe, które oddziela się od rośliny matecznej późnym latem. Zawilce jesienne rozmnaża się przez podział korzeni wiosną. Młode rośliny należy od razu posadzić na docelowe miejsce.

 

Odmiana - zawilec jesienny

Zawilec mieszańcowy Anemone hybrida powstał ze skrzyżowania A. japonica z A. vitifolia w 1848 r. w Japonii. Jego odmiany charakteryzują się bujnym wzrostem (wys. 80-120 cm) i okazałymi, średnicy 5-7 cm kwiatami o zróżnicowanej liczbie płatków (7-11). Kwiaty białe, różowe lub czerwone pojawiają się w sierpniu i utrzymują do pierwszych silniejszych przymrozków. Ciemnozielone liście tej byliny są duże i dłoniaste.

Zawilec mieszańcowy ma wiele odmian: ‘Albadura’ –  90 cm wysokości, silnie rozrastająca się, o białoróżowych kwiatach; ‘Honorine Jobert’ – 80 cm wysokości, o pojedynczych białych kwiatach; ‘Königin Charlotte’ – 80 cm wysokości, bardzo stara odmiana o półpełnych jedwabiścieróżowych kwiatach; ‘Kriemhilde’ – półpełne jasnopurpurowoczerwone kwiaty, od spodu ciemniejsze; ‘Luise Uhink’ – bujnie rosnąca o dużych półpełnych kwiatach; ‘Rosenschale’ – 60-80 cm wysokości o bardzo dużych ciemnoróżowych kwiatach.

Jesienią kwitnie także zawilec japoński Anemone  hupehensis, który osiąga 40-80 cm wysokości i ma różowe 5-6-płatkowe kwiaty zebrane w luźne 15-kwiatowe wiechy. Jego kwitnienie przypada na sierpień i wrzesień.

 

Odmiana - zawilec kanadyjski

Do rodzaju zawilec Anemone należy wiele lubianych roślin ozdobnych. Są wśród nich gatunki kwitnące w różnych porach roku. Najmniej znane są zawilce kwitnące latem. Obok rodzimego zawilca wielkokwiatowego Anemone sylvestris do uprawy w naszych ogrodach nadaje się zawilec kanadyjski Anemone canadensis. Rośliny osiągają około 50 cm wysokości.

Białe kwiaty pojawiają się wczesnym latem. Gatunek dobrze sprawdza się na przeciętnie wilgotnej glebie, na stanowiskach słonecznych lub lekko ocienionych. Najlepiej uprawiać go jako roślinę okrywową w ogrodach naturalistycznych, bo bywa inwazyjny. Na rabatach mieszanych może zagłuszać słabiej rosnące gatunki.

 

Odmiana - zawilec grecki

Zawilec grecki jest rozmnażany botanicznie już od 1898 roku. W zależności od warunków pogodowych jego kwiaty mogą się pojawić w marcu, najpóźniej kwietniu.

Zawilce osiągają wysokość od 10 do 20 centymetrów, ich naturalnym kolorem jest fioletowoniebieski. W wyniku prac hodowlanych uzyskano odmiany o kwiatach niebieskich  ‘Blue Shades’, różowych ‘Charmer’ oraz ‘Pink Star’, czerwonych ‘Radar’, jak i białych ‘White Splendour’, ‘Bridesmaide’.

W ojczystych stronach, czyli na Półwyspie Bałkańskim, w Turcji i na Kaukazie, zawilec występuje w lasach liściastych i iglastych, gdzie rośnie w wilgotnym, próchnicznym podłożu. W warunkach ogrodowych rozwija się pomyślnie w półcieniu. W uprawie doniczkowej przyjmuje się najlepiej w mieszaninie piasku oraz substratu będącego mieszanką świeżej ziemi dla kwiatów.

Aby rośliny zdołały się przyjąć przed nastaniem zimy, należy je sadzić we wrześniu, najpóźniej w październiku, na głębokość 5 centymetrów, w odstępach co 10-12 centymetrów. Na jednym metrze kwadratowym możemy pomieścić od 80 do 100 cebulek. Przed sadzeniem przetrzymujemy je całą dobę w kąpieli wodnej, aby namiękły i dzięki temu szybciej się ukorzeniły.

Zawilce wyglądają efektownie, kiedy rosną w gromadzie. Wiele przykładów dowodzi, że tworzą one bardzo udane nasadzenie z niebiesko kwitnącymi przylaszczkami oraz kokoryczami kaszmirskimi. Zawilce doskonale prezentują się w nasadzeniach doniczkowych.