Szałwia Salvia należy do najbogatszego w gatunki (jest ich aż 900) rodzaju w rodzinie jasnotowatych Lamiaceae. Są wśród nich zielne rośliny jednoroczne lub wieloletnie, a także podkrzewy i krzewy. Ich grzbieciste o dwuwargowej koronie kwiaty zebrane są w mniej lub bardziej oddalone od siebie nibyokółki.

 W Polsce naturalne stanowiska mają szałwie: lepka Salvia glutinosa, łąkowa Salvia pratensis, okręgowa Salvia verticillata, omszona Salvia nemorosa i zaroślowa Salvia dumetorum. Botaniczna nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa salvare – ratować, leczyć – ze względu na właściwości lecznicze niektórych gatunków. W Europie od czasów średniowiecza uprawia się szałwię lekarską Salvia officinalis. Surowcami leczniczymi są ziele i liście, które po wysuszeniu zaparza się głównie jako środek przeciwzapalny i antyseptyczny.

Rośliny omawianego gatunku dorastają do 60 cm, ale nie mają większych walorów dekoracyjnych. Nie brakuje ich natomiast jego odmianom o ozdobnych liściach. Spośród nich na szczególną uwagę zasługują: ‘Aurea’ o liściach złotożółtych, ‘Icterina’ – żółto-zielonych, ‘Purpurascens’ – fioletowych, ‘Tricolor’ – o liściach trójbarwnych, szarozielono-fioletowo-purpurowych.

Wszystkie szałwie są roślinami światłolubnymi, choć mogą też rosnąć na stanowiskach lekko ocienionych. Szałwie wieloletnie wymagają gleb lekkich, suchych lub umiarkowanie wilgotnych, zawierających dużo wapnia.  W ogrodach o jałowym i suchym podłożu dobrze czuje się szałwia łąkowa. Natomiast szałwii lekarskiej odpowiada podłoże próchniczno-żwirowe o umiarkowanej  wilgotności, niezamakające zimą. Bardziej wymagające są szałwie jednoroczne, które najlepiej rosną i kwitną na glebach piaszczysto-gliniastych, żyznych, starannie uprawionych i umiarkowanie wilgotnych.

Prawie wszystkie szałwie nadają się do tworzenia grup ogrodowych  i na rabaty. Te o niebieskich kwiatach szczególnie efektownie wyglądają w towarzystwie roślin kwitnących na żółto i różowo. Szałwię łąkową stosuje się do założeń typu „sucha łąka” lub step i (podobnie jak szałwię lekarską) do ogrodów naturalistycznych.

Na kwietnikach doskonale prezentują się szałwie lśniąca, szkarłatna i omączona. Na kwiat cięty i do zasuszenia przydatne są szałwie powabna i lśniąca. W pojemnikach można uprawiać wszystkie gatunki szałwii jednorocznych oraz odmiany szałwii omszonej i lekarskiej. Szałwie jednoroczne rozmnaża się z nasion, które wysiewa się od lutego do połowy marca w ciepłej szklarni. Uszczknięcie wierzchołka pędu nad 3-4 parą liści pobudza rozkrzewianie się roślin. 

 

Szałwie jednoroczne

- Szałwia lśniąca Salvia spendens należy do najpopularniejszych roślin jednorocznych. Uprawia się odmiany wysokie (60 cm), średniowysokie  (35 cm) i niskie (15-20 cm). Większość odmian ma kwiaty czerwone, ale są też o barwach pastelowych, ciemnoróżowych, ciemnośliwkowych i kremowych. Kwitnie od czerwca do jesieni.

- Szałwia szkarłatna Salvia coccinea osiąga wysokość 50-100 cm. Kwiaty o czerwonej (u odmian: białej lub łososiowej) barwie osadzone są w luźnych gronach. Kwitnie w pełni lata.

- Szałwia omączona Salvia farinacea rośnie na wysokość 60-80 cm. Ma silnie rozgałęzione i obficie ulistnione łodygi. Jej fioletowe lub białe kwiaty osadzone są po kilka w okółkach zebranych w długie, wąskie kłosy. Kwitnie od końca czerwca do późnej jesieni.

- Szałwia powabna Salvia viridis dorasta do wysokości 60 cm. Jej ozdobą są duże przykwiatki w kolorach fioletowoniebieskim, różowym, białym. Kwiaty są mało widoczne.

- Szałwia otwarta Salvia patens o kwiatach w rzadko spotykanym niebieskogencjanowym kolorze kwitnie słabiej niż inne gatunki, ale za to później – od sierpnia do października. Osiąga wysokość do 70 cm. Choć to roślina bulwiasta, u nas rozmnaża się ją z nasion. Ale bulwy można przechowywać zimą w pomieszczeniach i wiosną sadzić do gruntu, jak np. dalie.

 

Szałwie wieloletnie

- Szałwia omszona Salvia nemorosa jest najczęściej uprawianą byliną rabatową. Osiąga wysokość u gatunku 20-50 cm, a u odmian 30-70 cm. Tworzy gęste kępy wyprostowanych i u góry rozgałęzionych pędów z długimi kłosowatymi kwiatostanami na szczycie. Kwiaty u gatunku są niebieskofioletowe, a u odmian purpurowe  ('Rosenwein'), różowe (‘Merleau Rose’, ‘Rosakönigin’), niebieskie ('Ostfriesland', ‘Blauhügel’, ‘Negrito’), białe (‘Adrian','Alba'), fioletowe (‘Lubeca’), granatowe ('Mainacht'), fioletowoniebieskie (‘Caradonna’, ‘Laurin’, ‘Markus’). Szałwia omszona kwitnie obficie i bardzo efektownie latem. Można ją pobudzić do ponownego kwitnienia, przycinając nisko pędy. Jest miododajna.

- Szałwia łąkowa Salvia pratensis rośnie w Polsce dziko na wzgórzach, suchych łąkach i w zaroślach. Ma wzniesione, słabo rozgałęzione łodygi wysokości 30-80 cm. Jest owłosiona i lepka. Długie kłosowate kwiatostany utworzone są z okółków złożonych  tylko z 3-6 szeroko rozwartych kwiatów barwy fioletowoniebieskiej lub białej  (‘Alba’). Roślina kwitnie od czerwca do września.

- Szałwia okręgowa Salvia verticillata jest bardzo dekoracyjną byliną o wzniesionych (w górze słabo rozgałęzionych) i obficie ulistnionych pędach wysokości 50-60 cm (niektóre odmiany – od 80 do 100 cm).  Kwiatostany składają się z nibyokółków z wieloma bardzo drobnymi kwiatami. Ich barwy są różne, u gatunku lawendowoniebieskie, u odmian ‘White Rain’ i ‘Alba’ – białe, ‘Purple Rain’ – purpurowofioletowe,  a u ‘Smouldering Torches’ – niebieskofioletowe. Ostatnia odmiana odznacza się silniejszym wzrostem (100 cm), natomiast ‘White Rain’ słabszym (50 cm). Szałwia okręgowa  kwitnie od końca maja do września.

- Szałwia muszkatołowa Salvia sclarea jest krótkowieczną byliną, zwykle zamierającą po wydaniu nasion. Tworzy dekoracyjne rozety z dużych owalnych liści długości do 20 cm. Ma szeroko rozgałęzione bardzo efektowne pędy kwiatostanowe wysokości do 100 cm, złożone z niewielkich jasnoliliowych kwiatów osadzonych na znacznie większych różowoliliowych podkwiatkach. Kwitnie w lipcu-sierpniu i zawsze przyciąga wzrok jako piękny akcent ogrodu.