Skrzyp polny jest użyteczną rośliną występującą powszechnie na terenie całego świata. Jej uniwersalne właściwości lecznicze oraz pielęgnacyjne są znane i doceniane od wieków. Dzięki dużej liczbie witamin oraz składników mineralnych roślina wywołuje wiele pozytywnych efektów dla ludzkiego organizmu. Jakie zastosowanie ma skrzyp polny?

Skrzyp polny: charakterystyka

Skrzyp polny to roślina wieloletnia należąca do rodziny skrzypowatych, czyli jednego z najstarszych gatunków na świecie, który pojawił się na Ziemi już 300 milionów lat temu. Nazwa rośliny wzięła się od skrzypiącego dźwięku, jaki wydaje podczas zgniatania.

Z wyglądu przypomina miniaturowe drzewo iglaste o drobnych listkach i łodygach wzniesionych ku górze. Jest gatunkiem kosmopolitycznym, co oznacza, że występuje powszechnie niemal na całym świecie. W naszym kraju skrzyp polny można znaleźć właściwie wszędzie: w wilgotnych nabrzeżnych zaroślach, na łąkach, pastwiskach, wrzosowiskach, terenach leśnych, w ogrodach i na polach uprawnych.

Jeżeli szukacie ekologicznych sposobów na szkodniki, choroby i gnojówki z roślin (w tym z pokrzywy i skrzypu) znajdziecie je także tutaj:

Właściwości lecznicze skrzypu polnego znane są od czasów starożytnych, kiedy to używano go głównie w celu przyspieszenia gojenia ran. Rozmaite wywary oraz preparaty z tej rośliny były chętnie stosowane także w czasach średniowiecza oraz renesansu. W dawnych czasach chętnie wykorzystywano również szorstkie łodygi skrzypu do polerowania cynowych naczyń. Z tego powodu roślina zyskała przydomek "cynowe ziele".

Obecnie skrzyp polny ma szerokie zastosowanie w kosmetologii i medycynie. Stanowi składnik wielu lekarstw, suplementów diety oraz preparatów pielęgnacyjnych. Przyjmowany jest w formie tabletek, naparów, herbat, wcierek do włosów, kremów oraz płukanek. Skrzyp polny pełni też istotną rolę w ochronie innych roślin uprawnych.

Skrzyp polny: uprawa

Zarodnikowe pędy skrzypu polnego pojawiają się już wczesną wiosną. Są bezlistne i zakończone kłosem, w którym od marca do maja pojawiają się zarodniki. Późną wiosną z uwolnionych zarodników powstają pędy płonne o charakterystycznym kształcie. Skrzyp polny najchętniej porasta tereny podmokłe, występuje też na glebach piaszczysto-gliniastych o dużym zakwaszeniu.

Skrzyp polny nie jest rośliną uprawną. W rolnictwie i ogrodnictwie traktuje się go jako uciążliwy chwast. Ze względu na rozbudowany system korzeniowy roślina jest bardzo trudna do wyplenienia, ponadto łatwo się rozmnaża - z każdej, nawet wyjątkowo drobnej części kłącza może wyrosnąć nowy pęd. W walce ze skrzypem często stosowane są więc silne środki chemiczne.

 

Skrzyp polny: kiedy zbierać?

Ziele skrzypu polnego może być zbierane przez całe lato, jednak najcenniejsze są pędy zerwane od połowy lipca do końca sierpnia. Przydatna jest jedynie górna część rośliny (na wysokości ok. 10-15 cm) o czystej, zielonej barwie.

Po zebraniu ziela należy je wysuszyć w naturalnej, przewiewnej suszarni w temperaturze od 40 do 60 stopni. Nie powinno się wystawiać ziela bezpośrednio na działanie promieni słonecznych, ponieważ może wówczas utracić swoje lecznicze właściwości. Dobrze wysuszone zioło jest kruche i bezwonne, o szarozielonej barwie.

Skrzyp polny: zastosowanie

Ziele skrzypu polnego można wykorzystać na wiele sposobów. Główną właściwością rośliny jest bogata zawartość krzemionki. Krzem wspomaga zabliźnianie się ran, wspomaga układ krwionośny oraz nawilża błony śluzowe. Wzmacnia również włosy, skórę i paznokcie, zapewniając im młody i zdrowy wygląd.

Skrzyp polny zawiera również polifenole działające przeciwstarzeniowo (flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne, sterole roślinne i saponiny), a także żelazo, mangan, kobalt, sole potasu wapnia i fosforu. Duża zawartość witaminy C oraz kwasów organicznych przyczynia się z kolei do wzmocnienia odporności organizmu. Najlepiej przyswajać owe składniki w formie ziołowych tabletek.

Zawarty w skrzypie polnym flawonoid izokwercytyny ma działanie uspokajające. Dzięki niemu tabletki lub napary z tej rośliny są skutecznym i naturalnym środkiem nasennym oraz wyciszającym. Ponadto działają przeciwdrgawkowo.

Herbata ze skrzypu polnego pomaga zahamować krwawienie i wspomaga krzepliwość krwi. Jest więc polecana kobietom cierpiącym na obwite miesiączki oraz osobom chorym na żylaki odbytu, owrzodzenia okrężnicy czy wrzody żołądka. Wywar ze skrzypu niweluje również obfitą potliwość poprzez usunięcie nadmiaru wody wraz z moczem.

Znane jest także moczopędne działanie skrzypu polnego. Stosowanie preparatów z rośliny przyczynia się do oczyszczania organizmu z toksycznych produktów przemiany materii, co czyni skrzyp cennym elementem przy leczeniu chorób nerek i dróg moczowych.

Okłady ze skrzypu przynoszą ulgę w stłuczeniach, oparzeniach i stanach zapalnych skóry. Skrzyp w tej postaci jest również pomocny w walce m.in. z cerą naczynkową, trądzikową i przy łuszczycy, zaś przyłożony do oczu pomaga na zapalenie spojówek. Stosowanie płukanek z kolei działa łagodząco przy stanach zapalnych jamy ustnej.

Wcieranie naparu ze skrzypu we włosy wspomaga ich porost oraz ogranicza wypadanie. Kąpiel z wyciągiem ze skrzypów ujędrnia i oczyszcza skórę, ponadto zmniejsza ból reumatyczny i pomaga przy odmrożeniach.

Należy pamiętać, że długotrwałe zażywanie preparatów ze skrzypu polnego może skutkować niedoborem witaminy B1. Wskazane jest zatem równoległe przyjmowanie suplementów z tą witaminą lub okresowe przerwy w stosowaniu preparatów ze skrzypu.

Skrzyp polny a ochrona roślin

Ziołolecznictwo to niejedyny obszar, w którym przydaje się skrzyp polny. Właściwości tej rośliny przydają się także w ogrodnictwie. Gnojówki fermentujące i wyciągi ze skrzypu mają silne właściwości owadobójcze. Przydają się do zwalczania kolonii mszyc, miseczników, tarczników oraz innych szkodników, które żerują na ogrodowych roślinach. W tym celu najlepiej rozpryskać preparat w pogodne dni przed południem.

Wywar ze skrzypu ma natomiast działanie wzmacniające oraz wspomagające w walce z chorobami roślin - m.in. plamistością, zgniliznami oraz mączniakami. Aby działanie preparatów było skuteczne, należy powtarzać opryski co trzeci dzień przez ok. 3 tygodnie.