Kokorycz Corydalis to rodzaj roślin z rodziny makowatych Papaveraceae, do którego należy 460 gatunków. W Polsce rośnie 6 gatunków kokoryczy: drobna Corydalis pumila, pełna Corydalis solida, pusta Corydalis cava, wątła Corydalis intermedia, żółta Corydalis lutea i żółtawa Corydalis capnoides.
Kokorycze uprawiane w naszych ogrodach to niewysokie byliny o delikatnej budowie, mające ozdobne liście i kwiaty. Liście są zwykle głęboko podzielone, pierzaste lub trzylistkowe, niekiedy pokryte woskowym nalotem. Kwiaty z charakterystyczną długą ostrogą tworzą groniaste kwiatostany. Barwa kwiatów i pora kwitnienia zależą od gatunku.
Kokorycze tworzą nasiona opatrzone elajosomami („ciałkami mrówczymi”). Te bogate w tłuszcze wyrostki, osadzone na nasionach, są chętnie zjadane przez mrówki, które przy okazji roznoszą nasiona, powiększając tym samym zasięg rośliny. Taki sposób rozsiewania nasion określany jest mianem myrmekochorii. Najczęściej uprawianymi gatunkami kokoryczy są:
Kokorycz żółta (złocista)
Corydalis lutea. Jest to europejska bylina, uprawiana w ogrodach od ponad 400 lat. Tworzy liczne, gęsto ulistnione łodygi wysokości 20-40 cm. Liście z wierzchu są zielone, natomiast od spodu pokryte niebieskawym nalotem. Kwiaty złotożółte (na wierzchołkach ciemniejsze) rozwijają się od maja do września.
Obficie się rozsiewa i łatwo rozprzestrzenia, w czym pomagają jej mrówki; dlatego nie powinniśmy się dziwić, gdy pojedyncze okazy znajdziemy w różnych miejscach ogrodu. Zaliczana jest do bylin długowiecznych. Dobrze rośnie zarówno w miejscach półcienistych, jak i słonecznych, suchych.
Kokorycz pusta
Corydalis cava. Występuje w lasach bukowych w południowo-zachodniej Polsce i na Pogórzu Karpackim. Nazwa gatunkowa pochodzi od bulwy, która w środku jest pusta. Z bulw wczesną wiosną wyrastają pędy wysokości 20-30 cm, każdy z dwoma niebieskozielonymi liśćmi. Kwiaty są różowofioletowe lub białe. Kwitnie obficie od marca do maja i tworzy bujne, zwarte kępy. Po wytworzeniu nasion cała część nadziemna zanika. Rozsiewa się sama, dając niejednorodne potomstwo. Ma właściwości lecznicze, ale i trujące.
Kokorycz pełna
Corydalis solida. W odróżnieniu od poprzedniego gatunku tworzy drobne, pełne bulwy. Dorasta do wysokości 20 cm. Widoczna jest w lasach i starych parkach wczesną wiosną w czasie kwitnienia. Kwiaty ma różowofioletowe, bladoróżowe lub fioletowe. Pod koniec maja rośliny zamierają.
Do ogrodu szczególnie nadają się wyselekcjonowane odmiany ‘George Baker’ o intensywnie czerwonych kwiatach oraz ‘Blue Dream’ o jasnoniebieskiej barwie kwiatów. W czasie kwitnienia konieczna jest selekcja, bo nie wszystkie rośliny tych odmian, mnożone generatywnie, dokładnie powtarzają cechy rośliny matecznej.
Kokorycz pogięta
Corydalis flexuosa to gatunek odkryty niedawno, gdyż dopiero w 1986 r., w Chinach. Tworzy zwarte kępy wysokości 20-50 cm. Część podziemną tej byliny stanowią łatwo dzielące się rozłogi z mięsistymi łuskami (bulwkami). Pędy są sztywne, wzniesione i nierozgałęzione. Do najatrakcyjniejszych odmian należą:
- ‘China Blue’ – o niebiesko-białych kwiatach i zielonych liściach z czerwonopurpurowymi kropkami u nasady listków,
- ‘Purple Leaf’ – o kwiatach niebieskopurpurowych i ciemnofioletowych młodych liściach, które później zielenieją,
- ‘Blue Panda’ – o pachnących, lazurowoniebieskich kwiatach i jasnoszaro niebieskich liściach.
Byliny te kwitną w maju, a latem zwykle zamierają, ale przy sprzyjającej pogodzie mogą ponownie zakwitnąć jesienią. Rozmnażamy je latem przez podział.
Kokorycz wzniesiona
Corydalis elata wyróżnia się bujniejszym wzrostem (wysokość 30-70 cm). Rozrasta się za pomocą krótkich, zgrubiałych rozłogów. Kwiaty ma niebieskie (u odmiany ‘Blue Summit’ atramentowoniebieskie) i jasnozielone liście. Kwitnie obficie w czerwcu. Doskonale nadaje się na półcieniste rabaty, np. między drzewami. Łatwo mnoży się przez podział wiosną lub pod koniec lata.
Kokorycz Wilsona
Corydalis wilsonii rośnie na wysokość 10-20 cm, ma niebieskozielone paprociowate liście zebrane w rozety, z których środka wyrastają w kwietniu-maju (czasem jeszcze w lipcu) pędy kwiatostanowe z jasnożółtymi kwiatami. Najlepiej sadzić ją na skalniakach. Kokorycz tę rozmnażamy z nasion.
Kokorycz lakolistna
Corydalis cheilanthifolia to urocza bylina tworząca niskie (10-20 cm) kępy pierzastych liści o charakterystycznej zielonobrązowej barwie i wąskie groniaste kwiatostany z drobnymi żółtymi kwiatami. Kwitnie w maju-czerwcu. Rozsiewa się sama.
Podłoże do uprawy kokoryczy
Jeśli zapewnimy kokoryczom odpowiednie warunki do wzrostu, na ich pielęgnację nie poświęcimy zbyt wiele czasu. Trzeba tylko spulchniać podłoże i odchwaszczać, zwłaszcza gdy zależy nam na uzyskaniu odpowiednich siewek, i co jakiś czas wzbogacać je dobrze przerobionym kompostem lub zbutwiałymi liśćmi. Powinniśmy też kontrolować rozprzestrzenianie się roślin, gdyż same się rozsiewają. Kokorycze dobrze zimują, nie dotyczy to jednak kokoryczy pogiętej, która w mroźną i bezśnieżną zimę może wymarznąć. Dlatego okryjmy ją na ten czas włóknistym torfem, igliwiem, korą lub gałązkami sosny.
Stanowisko dla kokoryczy
Rodzime kokorycze dobrze rosną na każdej próchnicznej i wilgotnej (zwłaszcza wiosną) glebie. Dla silniej rosnących gatunków obcego pochodzenia lepsze są gleby żyźniejsze. Gatunki ogrodów skalnych lubią podłoża kamieniste, próchniczne, latem umiarkowanie wilgotne, a zimą suche. Najlepiej czują się w miejscach zacienionych, zacisznych i chłodnych. Możemy więc sadzić je pod rozłożystymi, niezbyt gęstymi koronami drzew i krzewów. Wyjątkiem jest kokorycz żółta, o czym była już mowa poniżej.
Komentarze