Facelia błękitna (Phacelia tanacetifolia) zwana także wiązanką wrotyczową to jednoroczna roślina zielna należąca do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Jej ojczyzną jest Ameryka Północna.

Facelia dorasta do 70-80 cm wysokości. Wzniesione pędy są zielone, czasem z czerwonawym odcieniem, pokryte krótkimi włoskami. Mocno powcinanie liście nadają roślinie delikatny wygląd. Dzwonkowate, fioletowe lub niebieskofioletowe kwiaty, tworzą gęste kwiatostany na szczytach pędów. Roślina kwitnie długo ( do 5 tygodni) i obficie. Owocem jest orzech. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez 3-4 lata.

Uprawa facelii ma duże znaczenie w uprawach ekologicznych. Uprawiana na nawóz zielony, ma korzystny wpływ na strukturę gleby oraz jej właściwości fitosanitarne. Jest także cenną rośliną miododajną. Miód z plantacji facelii ma jasną, żółtawą barwę i łagodny, przyjemny zapach. Staje się biały po krystalizacji.

Spis treści:

  1. Facelia - stanowisko
  2. Uprawa współrzędna facelii
  3. Uprawa facelii
  4. Facelia w ekologicznej uprawie roślin

Facelia - stanowisko

Wybór stanowiska zależy od celu wysiewu facelii. Jeśli będzie wykorzystywana, jako roślina miododajna lub dekoracyjna należy wybierać miejsce słoneczne. W gęsto obsadzonych i zacienionych zakątkach roślina będzie się wyciągać i słabiej kwitnąć.

Facelia nie ma dużych wymagań i dobrze rośnie na każdej glebie - gliniastej, piaszczystej, czarnoziemach czy torfie. Jest dość odporna na mróz, dobrze znosi suszę i upały. System korzeniowy ma płytki i nie lubi wody stojącej. Dlatego nie rośnie dobrze na terenach bardzo wilgotnych. Deszczowa pogoda może znacznie ograniczyć i hamować kiełkowanie nasion facelii. Przy słonecznej pogodzie bez opadów facelia kiełkuje w tydzień po wysianiu, przy deszczowej - trwa to do 10-14 dni.

Uprawa współrzędna facelii

Facelia jest dobrym sąsiedztwem dla grochu, fasoli i wszelkich roślin strączkowych, słonecznika i kukurydzy. W związku z tym, że nie jest spokrewniona z żadnym gatunkiem uprawianych warzyw, jest dobrym towarzystwem oraz przedplonem dla wszystkich gatunków. Jako nawóz zielony dobrze łączy się z koniczyną, a jako roślina miododajna z lucerną i gryką.

Uprawa facelii

Nasiona facelii możemy wysiewać przez cały sezon wegetacyjny. Rozpoczynamy wysiewy tuż po rozmarznięciu gleby. Minimalna temperatura do kiełkowania nasion wynosi +3-4 °C; optymalna +8-10 °C. Głębokość siewu to 1-1,5 cm- głębszy siew ogranicza kiełkowanie. Najczęściej facelię uprawia się jako poplon letni (siew nasion na przełomie lipca i sierpnia) przeznaczony do przekopania jesienią.

Jeśli chcemy wykorzystać facelię na nawóz zielony w warzywniku możemy wysiewać nasiona bezpośrednio na zagony przeznaczone pod uprawę warzyw. Gdy siewki nieco urosną, w dywanie z siewek facelii, można zrobić otwory i posadzić w nich rozsadę cukinii, ogórków, pomidorów lub kapusty. Przez tydzień facelia i warzywa rosną razem, przy czym facelia chroni sadzonki warzyw przed wiatrem i nagłymi nocnymi zmianami temperatury. Po tygodniu, gdy sadzonki warzyw są silniejsze, facelię można ściąć i pozostawić na grządkach między warzywami, jako ściółkę i zielony nawóz.

Facelia, podobnie jak inne gatunki wysiewane na nawóz zielony, pozwala zachować wilgoć w glebie, zapobiega jej wysychaniu, zaskorupieniu, erozji i hamuje wzrost chwastów. Co istotne, facelia jest rośliną mało inwazyjną i łatwą do kontrolowania.

Jako roślinę miododajną facelię należy wysiewać trzy razy w sezonie: wczesną wiosną, 2-3 tygodnie po pierwszym siewie i trzeci raz po kolejnych 2-3 tygodniach od ostatniego siewu. W ten sposób kwitnienie będzie trwało przez całe lato.

Aby stłumić chwasty, nasiona facelii należy wysiewać w odstępach, co 25-30 cm. W pierwszych dwóch tygodniach wzrostu, siewkom może zaszkodzić jedynie nadmiar wody lub susza.

Jeśli facelia jest wysiewana na zimę, termin siewu należy tak obliczyć, aby nasiona nie zdążyły wykiełkować przed mrozem.

Facelia w ekologicznej ochronie roślin

Uważa się, że facelia wytwarza fitoncydy, które hamują rozwój mikroflory patogennej wywołującej choroby o podłożu grzybowym takie jak mączniak prawdziwy. Warto wysiewać facelię zarówno miedzy grządkami warzyw, jak i pod drzewami owocowymi, narażonymi na występowanie tej groźnej choroby.

Poza pożytecznymi pszczołami facelia przyciąga także drapieżne gatunki owadów np. złotooki będące naturalnymi wrogami mszyc. Larwy tych pożytecznych owadów żerują także na pluskwiakach, mączlikach, przędziorkach i inne szkodnikach roślin.