Rodzaj wiesiołek Oenothera, należący do rodziny wiesiołkowatych, obejmuje ponad 100 gatunków dziko rosnących głównie w Ameryce Północnej. Kilka gatunków zadomowiło się na trwałe w Europie, stając się charakterystycznymi roślinami nasypów kolejowych, poboczy dróg i siedlisk ruderalnych. Jednym z nich jest wiesiołek dwuletni Oenothera biennis, który przybył na nasz kontynent z Ameryki Północnej na początku XVII wieku.

Niemiecka nazwa rodzaju (Nachtkerzen – nocna świeca) wiąże się z tą właśnie porą kwitnienia wielu gatunków wiesiołka. Ich kwiaty otwierają się bowiem o zmierzchu i zaczynają pachnieć, przyciągając ćmy, które je zapylają. Jednak większość gatunków to rośliny samopylne lub zapylane przez trzmiele i pszczoły (kwiaty otwierają się przynajmniej częściowo w ciągu dnia).  Wiesiołki zostały bardzo dobrze poznane pod względem genetycznym i cytologicznym. Badania rozpoczęto już na początku XX wieku. Mutacją i krzyżowaniem zajmował się między innymi Hugo de Vries – jeden z ponownych odkrywców praw Mendla.

Wartość ozdobną ma kilka gatunków. Są to głównie byliny, czyli wieloletnie rośliny zielne zimujące w gruncie.

 

Charakterystyka gatunków

- Wiesiołek krzewiasty Oenothera fruticosa  uprawiany jest w ogrodach od 1737 r. Rośliny osiągają wysokość 30-70 cm, mają sztywne, proste pędy, w górnej części rozgałęzione i zaczerwienione. Na ich wierzchołkach tworzą się złotożółte kwiaty średnicy 4-5 cm, otwarte przez całą dobę. Rośliny przez długi okres, bo od czerwca do sierpnia, obficie kwitną. Odmiana ‘Yellow River’ ma duże kanarkowożółte kwiaty, a ‘Frühlingsgold’ kremowo obrzeżone liście.

- Wiesiołek czworokątny Oenothera fruticosa  subsp. glaca (Oenothera tetragona), wyższy (rośnie na wysokość 40-80 cm) od wiesiołka krzewiastego, ma niebieskozielone, niezaczerwienione i nieowłosione łodygi i niebieskawe liście – odziomkowe, jajowate i zebrane w rozety, łodygowe, lancetowate i siedzące. ‘Fyrverkeri’ odznacza się intensywnie czerwonymi pąkami kwiatowymi i bardzo obficie kwitnie, ‘Sonnenwende’ ma ciemnozielone liście i duże żółte kwiaty, ‘Hohes Licht’ obficie kwitnie, a jej kwiaty przybierają żółtą, bardzo jaskrawą barwę. Uwaga, odmiany tego wiesiołka często występują jako odmiany wiesiołka krzewiastego.

- Wiesiołek missouryjski Oenothera macrocarpa uprawiany jest od 1811 r. Charakteryzuje się czerwonawymi pokładającymi się pędami, jasnozielonymiskórzastymi liśćmi o lancetowatym kształcie i długości 4-7 cm oraz żółtymi bardzo dużymi kwiatami średnicy 10-12 cm, które otwierają się wieczorem. Rośliny tego gatunku kwitną od lipca do października.

- Wiesiołek okazały (powabny) Oenothera speciosa rozrasta się podziemnymi rozłogami. Jego częściowo pokładające się pędy mają długość 30-50 cm. Wyróżniają go silnie pachnące białe kwiaty średnicy 4-7 cm, które w miarę przekwitania różowieją i pozostają otwarte zarówno w dzień, jak i w nocy. Kwitną od czerwca do września. Kwiaty odmiany ‘Rosea’ cechują się delikatnie różowymi płatkami i żółtym środkiem, odmiana ‘Alba’ ma kwiaty białe, ‘Siskiyou’ – duże różowe, a ‘Pink Petticoats’ – różowe z białym środkiem.

 

 

Tajniki uprawy wiesiołka

Wymagania

Wiesiołki nie sprawiają kłopotów w uprawie. Najbardziej odpowiadają im stanowiska słoneczne, szczególnie silnie nasłonecznionych miejsc wymaga wiesiołek missouryjski. Lubią gleby przepuszczalne, dość lekkie, umiarkowanie wilgotne i niezbyt żyzne. Nie są podatne na choroby i szkodniki. Zimują dobrze, jedynie wiesiołek okazały podczas mroźnej i bezśnieżnej zimy może przemarzać, dlatego trzeba go zabezpieczyć przed mrozem.

Rozmnażanie

Wiesiołka krzewiastego rozmnażamy na wiosnę przez podział i za pomocą sadzonek wierzchołkowych, wiesiołka missouryjskiego – z nasion, a wiesiołka okazałego – przez podział i z sadzonek rozłogowych. Rośliny sadzimy, w zależności od gatunku i odmiany, w 25-40-cm odstępach.

 

Sadzenie wiesiołka

Wiesiołki są bardzo dekoracyjne, a przy tym niewymagające, dlatego zasługują na szersze rozpowszechnienie. Średniowysokie i wysokie gatunki i odmiany wiesiołka możemy sadzić na rabatach, w grupach ogrodowych, parkowych lub w ogrodach naturalistycznych. Dobrze komponują się z roślinami o niebieskich lub fioletowych kwiatach, np. z kocimiętką Faassena Nepeta x faassenii, szałwią omszoną Salvia nemorosa, perowskią bylicowatą Perovskia abrotanoides.

Wiesiołek okazały polecany jest na łąki kwietne. Wiesiołek missouryjski znakomicie nadaje się do ogrodów skalnych i żwirowych oraz na słoneczne skarpy. Natomiast jego dekoracyjne torebki nasienne możemy wykorzystywać do suchych bukietów. Wszystkie omawiane wiesiołki są miododajne.