Mogłoby się wydawać, że rośliny doniczkowe w domu mają zimą o wiele lepsze warunki niż te, które cały rok stoją na zewnątrz. Niestety, niedobór światła, wysoka temperatura i suche powietrze mogą im poważnie zaszkodzić. Warto więc zadbać o to, by okazy w doniczkach dobrze zniosły okres spoczynku i pięknie wyglądały w następnym sezonie.

Światło

Ilość światła w pomieszczeniu jest o wiele mniejsza niż na zewnątrz. Ponadto jego natężenie maleje zimą kilkakrotnie. Należy zatem zapewnić roślinom odpowiednio nasłonecznione stanowisko, bo brak światła, podobnie jak jego nadmiar, szkodzi. Wymagania świetlne można ocenić na podstawie wyglądu roślin. Większe zapotrzebowanie mają gatunki kwitnące i te o liściach barwnych, mięsistych, drobnych lub ciernistych.

Duże, skórzaste i ciemne liście wskazują na upodobanie do rozproszonego światła. Doświetlanie roślin jest drogie, dlatego warto przestawić na zimę przynajmniej część doniczek. Ustawmy jak najwięcej kwiatów na parapecie od strony południowej. Nie należy przy tym obracać roślin. W miarę możliwości zrezygnujmy z firan, zasłon i rolet.

Objawy niedoboru światła można łatwo rozpoznać. Rośliny wyginają się w stronę okna, pędy się wydłużają, liście są mniejsze, barwne odmiany zielenieją. Przy dłuższym niedoborze liście zaczynają opadać i roślina powoli obumiera.

Temperatura

Wiele roślin (figa, cebulowe) wymaga spoczynku zimowego przez ok. 3-4 miesiące w chłodzie (5-10°C). W tym okresie zrzucają liście lub przestają rosnąć. Inne do pobudzenia prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują obniżonej temperatury w nocy. Stworzenie roślinom domowym warunków podobnych do naturalnych nie jest łatwe, bo zimą utrzymujemy w mieszkaniach wysoką temperaturę.

Można jednak skorzystać z poniższych wskazówek. Kwiaty powinny stać daleko od źródeł ciepła (piece, grzejniki), gdyż liście mogą ulec poparzeniu, brązowieć i opadać. Na szerszym parapecie będzie do nich docierało mniej ciepła ze znajdującego się poniżej kaloryfera. Także doniczka ma znaczenie.

Woda wyparuje szybciej z ceramicznego pojemnika niż z wykonanego z tworzyw sztucznych. Najlepsze miejsce to chłodny pokój lub ogród zimowy. Liście, które stykają się z szybą, marzną. Także rośliny stojące na parapecie za zasłoną narażone są na przechłodzenie.

Brak spoczynku i nieprzerwany wzrost roślin mogą spowodować zniekształcenie pędów u kaktusów, zanik kwitnienia u zwartnicy, ograniczenie przyrostów u mirtu i moliny oraz zmniejszenie liczby kwiatów u pelargonii i fuksji. Zanim kupimy roślinę, dobrze jest zapoznać się z jej wymaganiami.

Wietrzenie

Nagłe zmiany temperatury podczas wietrzenia pomieszczeń mogą być niebezpieczne dla roślin. Warto najpierw ściągnąć donice z parapetu lub osłonić je gazetą. Temperatura na zewnątrz nie powinna być niższa niż 0°C, a okno należy otwierać jedynie na kilka minut. Przeciągi powodują powstawanie przebarwień, opadanie liści, a nawet śmierć rośliny. Pamiętajmy także o uszczelnieniu okien.

Wilgotność powietrza

Rośliny wymagają powietrza o odpowiedniej wilgotności. W ogrzanym pokoju powietrze będzie suche. Im cieplej i bardziej sucho, tym więcej wody wyparowuje roślina. Zbyt niska wilgotność powoduje zasychanie wierzchołków liści (np. u cibory i palm) i sprzyja rozwojowi przędziorków. Rośliny trzeba regularnie zraszać. Najlepiej rano, aby zdążyły wyschnąć przed nocą. Używamy miękkiej wody, która nie zostawi białych osadów.

Nawilżamy wierzchnią i spodnią stronę blaszki liściowej, gdy roślina nie jest wystawiona na działanie promieni słonecznych (powstawanie poparzeń). Unikajmy moczenia kwiatów. Nie wszystkie rośliny tolerują moczenie liści (np. fiołek afrykański). Doniczki możemy ustawić na podstawkach lub w większych pojemnikach wypełnionych żwirem lub keramzytem zalanym wodą. Parująca woda zwiększy wilgotność powietrza wokół rośliny. Możemy także użyć elektrycznych nawilżaczy lub pojemników zawieszanych na kaloryfery.

Podlewanie

Im więcej światła i wyższa temperatura, tym większe zapotrzebowanie na wodę. Jeżeli zapewnimy roślinom odpowiednie warunki do spoczynku, nie będą wymagały częstego podlewania. Większość gatunków nawadniamy raz na tydzień. Kwiaty stojące przy kaloryferze będą wymagały większej ilości wody.

Przesadzanie i dokarmianie

Warto pamiętać, że rośliny w okresie spoczynku nie wymagają nawożenia. Przesadzanie najlepiej zacząć w lutym, przed rozpoczęciem wzrostu.

Choroby i szkodniki

Okres zimowy bardzo sprzyja rozwojowi chorób i szkodników, zwłaszcza tarczników, mszyc i przędziorków. Dlatego bardzo ważne jest monitorowanie roślin (przynajmniej raz w miesiącu) i szybkie reagowanie w przypadku pojawienia się niepokojących objawów.

  • Co miesiąc warto także oczyścić liście z kurzu, który ogranicza dostęp do światła i oddychanie.
  • Do czyszczenia dużych liści używamy wilgotnej szmatki lub spłukujemy zanieczyszczenia pod prysznicem.
  • Delikatne liście pokryte włoskami możemy wyczyścić pędzelkiem.  Nie należy ich moczyć.
  • Co 14 dni usuwamy obumarłe części roślin (przekwitłe kwiaty, suche liście). Wyglądają nieestetycznie i są miejscem rozwoju chorób.
  • Przed spoczynkiem zimowym warto skrócić słabo rozgałęzione lub zbyt duże rośliny.

Stanowisko słoneczne: aloes, gerbera Jamesona, araukaria wyniosła, kalanchoe Blossfelda, begonia stale kwitnąca, kroton, figowiec ‚Alii’, figowiec beniamiński.

Stanowisko umiarkowanie słoneczne: anturium, kaktus bożonarodzeniowy, cissus rombolistny, nefrolepis, dendrobium, sansewieria, diffenbachia, skrzydłokwiat, figowiec sprężysty, zielistka.

Stanowisko półcieniste: bluszcz pospolity, maranta, cyklamen, różanecznik, dracena, szeflera, filodendron, wilczomlecz, kalatea, zielistka.

Rośliny czujące się dobrze w suchym powietrzu: sanseweria, figowiec, wilczomlecz lśniący, grubosz, zielistka, ceropegia.

Rośliny lubiące wysoką wilgotność powietrza: kordylina, kalatea, kroton, palma kokosowa, pokrzywiec, scheflera.