Autorką tekstu jest dr Katarzyna Wróblewska

Znany i lubiany rodzaj pierwiosnek Primula to dość zróżnicowany rodzaj roślin, obejmujący prawie pół tysiąca gatunków występujących na całej półkuli północnej – od Europy, przez Azję, po Amerykę Północną. Tak duży obszar występowania sprawia, że gatunki te są bardzo mocno zróżnicowane: od skalnych miniaturek po wilgociolubne, łanowo kwitnące gatunki łąkowe.

Najbardziej znane są gatunki europejskie, uważane za zwiastuny wiosny.  Wczesne kwitnienie, a przez to narażenie na chłód, wymusza na nich niski  rozetowy pokrój. Zupełnie inne zwyczaje mają niektóre pierwiosnki azjatyckie, zaliczane do sekcji Proliferae. Ich kwiaty pojawiają się późną wiosną i latem, od końca maja do lipca, w zależności od gatunku.

Większość z nich ma różnobarwne jaskrawe kwiaty zebrane w charakterystycznych piętrowych okółkach, stąd też ich popularna nazwa – kandelabrowe. Dzięki takiej piętrowej budowie kwiatostany osiągają znaczną wysokość, np. kwiatostany pierwiosnka przyprószonego – nawet 100 centymetrów. Większość spośród gatunków tej sekcji jest wystarczająco mrozoodporna, by mogła być uprawiana w naszych ogrodach.

Odmiany pierwiosnków kandelbarowych

Typowym, a jednocześnie najpopularniejszym przedstawicielem tej grupy jest pierwiosnek japoński Proliferae japonica. Kwiatostany tego gatunku zaczynają pojawiać się pod koniec maja. W czasie kwitnienia rośliny osiągają 60 centymetrów wysokości i 45 centymetry szerokości. U gatunku kwiaty są purpurowo-różowe, ale liczne odmiany pierwiosnka japońskiego mogą mieć kwiaty żółte, pomarańczowe lub czerwone. Posadzone razem, tworzą wesołe wielobarwne łany.

Poza pierwiosnkiem japońskim coraz częściej uprawiane są pierwiosnek wianuszkowaty  Proliferae bulleyanaBeesa Proliferae beesiana. Pierwszy gatunek tworzy żółtopomarańczowe kwiaty zebrane w nawet „siedmiopiętrowe” kwiatostany. Dorastają do 60 centymetrów. Pierwiosnek Beesa, czasem kwalifikowany jako podgatunek poprzedniego, ma purpurowe kwiatostany osiągające 40 centymetrów. Mieszańce tych dwóch gatunków, zaliczane do gatunku pierwiosnek piętrowy Proliferae x bullesiana, dorastają do 50-70 centymetrów. 

Jeszcze rzadziej uprawiany jest pierwiosnek przyprószony Proliferae pulverulenta o kwiatach w różnych odcieniach różu. W kolekcjach ogrodów botanicznych można jeszcze spotkać inne gatunki kandelabrowych pierwiosnków, np. pierwiosnka Cockburna Proliferae cockburniana o ażurowych pomarańczowych kwiatostanach czy Proliferae secundiflora o urokliwych dzwonkowatych kwiatach w kolorze różowopurpurowym.

Witamy pierwiosnki

Inne późno kwitnące pierwiosnki

Obok gatunków z sekcji Proliferae, wśród późno kwitnących pierwiosnków na uwagę zasługuje pierwiosnek Viala Proliferae vialii o niezwykłych strzelistych gronach złożonych z licznych, drobnych, dwubarwnych kwiatów. Różowofioletowe płatki kontrastują w nich z pomarańczowoczerwonymi kielichami. Rośliny osiągają 40-50 centymetrów wysokości.

Nieco niższy, do 35 centymety wysokości, jest pierwiosnek główkowaty Proliferae capitata, naturalnie rosnący w Himalajach. Gatunek ten tworzy charakterystyczne niebiesko-fioletowe płaskie kwiatostany, przypominające parasolki. Pędy i spodnia strona liści są charakterystycznie biało omączone. Innym atrakcyjnym gatunkiem kwitnącym w czerwculipcu jest pierwiosnek kwiecisty Proliferae florindae. Jego kwiaty  w kształcie zwieszających się dzwonków są kremowożółte.