Daleko nam jeszcze do Amerykanów, którzy statystycznie zjadają rocznie około 12 kg kukurydzy. Na kontynencie amerykańskim jest to niemal warzywo narodowe. Powoli jednak doganiamy europejską czołówkę. Mowa o kukurydzy cukrowej, którą chętnie dodajemy do sałatek, gotujemy i grillujemy. 

Kukurydza była pierwotnie uprawiana na terenach obecnego Peru i Meksyku. W czasach prekolumbijskich znano przeszło 200 różnych odmian tego warzywa. Przekazy o bogactwie kolorystycznym pradawnych form jeszcze dziś wprawiają w zdumienie. Hiszpańscy zdobywcy szybko docenili znaczenie żywieniowe kukurydzy i natychmiast posłali materiał siewny do Europy. Na stary kontynent posłano suszone ziarno z najpiękniejszych, najdorodniejszych kolb.

Plony były zaskakująco wysokie za sprawą wprowadzenia i dziś godnej polecenia uprawy mieszanej z fasolą i dynią. Fasola wspinała się po łodydze kukurydzy, jak po tyczce, w zamian dostarczała kukurydzy niezbędne substancje pokarmowe (korzenie fasoli gromadzą azot), dynia zaś płożyła się na gruncie i chroniła uprawy przed zachwaszczeniem.

Kolorowa odmiana kukurydzy "Rainbow Inka" nie nadaje się do spożycia bezpośrednio z kolby, ma jednak niezaprzeczalne walory ozdobne! (zdj.: Fotolia.com)

Z czasem stare odmiany tego warzywa zostały zastąpione nowoczesnymi mieszańcami. Niestety, formy te tylko w pierwszym pokoleniu zawiązują dorodne kolby. Cecha ta nie jest przekazywana następnemu pokoleniu, a więc materiał siewny trzeba co roku kupować.

Według oficjalnych danych żadna odmiana mieszańcowa dostępna w Polsce nie jest modyfikowana genetycznie. Odmian populacyjnych (niemodyfikowanych) już prawie się nie spotyka, wyjątkiem jest m.in. ‘Złota Karłowa’. Mieszańce mają tę zaletę, że dają większy i lepszy plon.  

Wyróżniamy trzy typy kukurydzy cukrowej: słodką, średnio słodką i supersłodką. W przetwórstwie zastosowanie ma głównie słodka, do bezpośredniego spożycia najlepsza jest supersłodka.

Kukurydza ma ziarna białe, żółte, wielobarwne. Uprawa jest względnie prosta, podobna do uprawy kukurydzy pastewnej. Fundamentalne znaczenie ma zasada rozdzielności upraw, aby nie dochodziło do wzajemnego zapylenia kukurydzy cukrowej z pastewną, a także cukrowej słodkiej z supersłodką, ponieważ znacznie obniża to walory nasion. Przyjmuje się, że bezpieczny jest dystans około 500 m.

W doniczce i w gruncie

Kukurydza cukrowa lubi ciepło, dlatego może się zdarzyć, że w nieco chłodniejszych częściach kraju odmiany późne będą gorzej plonować.

Jeśli warunki pogodowe są sprzyjające, siew można rozłożyć w czasie. Wówczas kukurydzę siejemy co dwa tygodnie, od kwietnia do końca maja. Dzięki takiemu planowaniu kolby będziemy mogli zbierać od sierpnia 
do października. Pierwszą partię roślin wysiewamy do doniczek i uprawiamy przez pewien czas w domu. Do gruntu siejemy od połowy maja, wtedy też możemy wysadzić domowe siewki.

Zapylanie jest bardziej udane, jeśli rośliny rosną w blokach liczących po kilka rzędów, a nie w pojedynczych rządkach.

Kiedy wysiewać kukurydzę cukrową

Kukurydzę cukrową wysiewa się w maju. Warzywo wymaga gleby próchniczej, ciepłej, przepuszczalnej, o pH 6,0--6,5. Wymagania temperaturowe roślin rosną wraz z klasą słodkości. Podstawowymi zabiegami pielęgnacyjnymi w okresie wegetacji są pielenie i nawadnianie (w razie suszy). Spośród odmian wczesnych warto wymienić ‘Złotą Karłową’ o słodkich złocistych nasionach dojrzewających w sierpniu. 

Wczesne odmiany kukurydzy plonują w sierpniu, późne od września. Kolby zrywamy, gdy znamiona (czyli charakterystyczne nitki) zaczynają brązowieć, nasiona są jeszcze jednak jasne, miękkie i soczyste. Kolby przechowywane w chłodzie, w koszulkach liściowych, dłużej zachowują przydatność do spożycia. Z czasem, gdy cukry przemieniają się w skrobię, nasiona robią się mączyste.

Kolby do celów ozdobnych i na nasiona zrywamy później i dosuszamy z wywiniętymi liśćmi w ciepłym, przewiewnym miejscu. Do uprawy ogrodowej nadaje się także kukurydza pękająca, znana bardziej jako popcorn. Dlaczego ziarna strzelają? Bo zawierają mikroskopijne cząsteczki wody, które podczas prażenia przechodzą w parę, która rozrywa twardą skórkę.     

Kolorowe kolby pełne smaku

Kukurydza może mieć różną wielkość i wybarwienie nasion. Oto kilka ciekawszych form:

1. Kukurydze mini są popularne zwłaszcza w kuchni azjatyckiej, choć i u nas są chętnie jadane. Zbiera się je, gdy mają długość palca.

2. Kukurydza wielobarwna, tu odmiana ‘Rainbow Inka’, jest mniej słodka od jednobarwnej, po wysuszeniu może być wykorzystywana do celów ozdobnych.

3. Kukurydza pękająca (popcorn) o czerwonych nasionach jest chętnie jadana przez dzieci.

4. ‘Schwarzer Tessinermais’ to odmiana jadalna o prawie czarnych nasionach.