Autorką tekstu jest Katarzyna Pruchniewicz

Ostrokrzew zazwyczaj kojarzy nam się z krzewem o dekoracyjnych, ciemnozielonych, ostro zakończonych, niezrzucających na zimę liściach, ozdobionych od jesieni jaskrawoczerwonymi jagodami. W naturze występuje około 400 gatunków ostrokrzewu, często odbiegających od naszych wyobrażeń o tej roślinie. Są gatunki o owocach czarnych, liściach drobnych, często gładko zakończonych, niektóre mają sezonowe liście. 

 

Świąteczna ozdoba

Najpopularniejszy w Polsce ostrokrzew kolczasty Ilex aquifolium, wykorzystywany często jako ozdoba bożonarodzeniowa, pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. W naturze występuje w postaci kilkunastometrowego drzewa. W Polsce rośnie zazwyczaj w formie krzewu, ale na terenach zachodnich o łagodniejszym klimacie można także spotkać jego formy drzewiaste. Najbardziej znanym egzemplarzem jest przeszło stuletnie drzewo o wysokości 11 m, rosnące w Kamieniu Pomorskim (woj. zachodniopomorskie).

Ostrokrzew kolczasty bardzo dobrze znosi częste przycinanie i dlatego chętnie jest uprawiany jako roślina żywopłotowa i do formowania różnych figur. Preferuje gleby dość wilgotne i niezbyt ciężkie. Dobrze rośnie także na glebach wapiennych. Nie szkodzą mu miejskie zanieczyszczenia i suchość powietrza, szczególnie odczuwalna w lecie. Mimo że dobrze znosi zacienione stanowiska, lepiej rozwija się w słońcu. Ze względu na małą mrozoodporność należy go sadzić w miejscach osłoniętych od wiatru.

Jednak w przypadku uszkodzeń mrozowych miejsca zmarznięte szybko regenerują się po zimie, a ślady zimowych przemarznięć szybko znikają. Ze względu na wrażliwość na niskie temperatury korzystniej jest sadzić rośliny wiosną. Na zimę warto krzew osłonić specjalną włókniną.

 

Żywopłot z ostrokrzewu kolczastego (zdj.: Fotolia.com)

  

Osobnik żeński, osobnik męski

Ostrokrzewy są dwupienne, co znaczy, że na oddzielnych roślinach rozwijają się kwiaty żeńskie i męskie. Na osobnikach żeńskich w maju i czerwcu pojawiają się białe małe kwiatki. Jesienią tworzą się dekoracyjne, nieduże, kuliste lub podłużne owoce w kolorach żółtym, czerwonym, granatowym. Owoce utrzymują się na gałązkach nawet przez całą zimę.

Aby na krzewach pojawiły się owoce, w ogrodzie należy posadzić na kilka krzewów żeńskich jeden krzew  męski. Jeśli zależy nam na dekoracyjnych owocach, nigdy nie należy sadzić pojedynczych egzemplarzy. Osobniki męskie od żeńskich niczym się nie różnią, tylko kwiaty i owoce informują o rodzaju rośliny.

Ostrokrzewy w ogrodzie

Aby rośliny dobrze komponowały się w ogrodzie, należy je sadzić po kilka sztuk w luźnych grupach. Najlepiej prezentują się m.in. w towarzystwie niskich krzewów: bukszpanów, berberysów, ogników, pierisów, laurowiśni, różaneczników, mahonii czy wawrzynków.

Korzystnie wyglądają także posadzone obok wyższych krzewów: oczarów, klonu palmowego, dereni, jak również z iglastymi, np. wśród kosodrzewin, cisów, jałowców. Ostrokrzewy o ciemnozielonych błyszczących liściach są doskonałym tłem zarówno dla kwitnących wiosną roślin cebulowych, jak i bylin, w tym szczególnie dla funkii. Ostrokrzewy nadają się do sadzenia w donicach, którymi można dekorować tarasy, patia lub balkony.

Roślina wyjątkowa

W krajach śródziemnomorskich i w Anglii ostrokrzew był uprawiany już w starożytności. Roślina była przedmiotem kultu w religiach i mitologiach. Do dziś ostrokrzew uważany jest za drzewo męskie. Z drewna ostrokrzewu Celtowie wyrabiali włócznie. Współcześnie angielska pisarka Joanne Rowling wykorzystała roślinę tę na potrzeby swojej powieści – różdżka Harry’ego Pottera wykonana była właśnie z drzewa ostrokrzewu.

Liście, kora i owoce, zarówno świeże, jak i suszone, były wykorzystywane w medycynie ludowej. Stosowano je w leczeniu takich dolegliwości, jak na przykład katar, zapalenie opłucnej, stany gorączkowe, reumatyzm. Zimą w lasach liście ostrokrzewu są cenną paszą dla saren i jeleni.