Dociera do nas zapach kwiatów lilii białej i w jednej chwili jesteśmy w ogrodzie babci. Zmysł powonienia, jak żaden inny, jest źródłem bardzo silnych wrażeń. Zapachy budzą wspomnienia i przywołują obrazy nawet sprzed wielu lat. To bardzo dobry powód, aby wybierając rośliny do ogrodu, pamiętać także o nosie. Zbyt często o tym zapominamy, zwracając uwagę przede wszystkim na  barwy kwiatów i formy liści.

Zapach i barwa kwiatów są ze sobą związane. Wśród najmocniej pachnących roślin znajdziemy wiele kwitnących na biało. Przyczyną tego jest fakt, że barwa biała jest niezbyt intensywna i dopiero zapach przywabia do rośliny owady, które zapylają jej kwiaty. Natomiast wśród roślin o kwiatach w mocnych odcieniach koloru czerwonego i niebieskiego znajdziemy znacznie mniej pachnących.

 

Dlaczego rośliny pachną

 

Wiele roślin zabiega o przydatnych dla nich gości tylko wtedy, gdy są oni w ruchu. Szałwia pachnie w dzień, gdy latają pszczoły. Natomiast kwiaty wiciokrzewu zaczynają pachnieć dopiero wieczorem, gdy ożywają motyle nocne. Wśród roślin aromatycznych znajdziemy wiele ziół o pachnących liściach, jak np. tymianek czy mięta. Wystarczy lekko potrząsnąć pędami, aby uwolnił się ich zapach. Dla nas jest on przyjemny, ale może skutecznie odstraszyć różnych roślinożerców, m.in. ślimaki i gąsienice.

Nie każdy zapach jest źródłem przyjemnych wrażeń. O tym, czy jakaś roślina pachnie ładnie, czy odpychająco, nasze nosy decydują w pewnym stopniu instynktownie. Duże znaczenie ma także osobiste doświadczenie i przygotowanie czy oswojenie z jakąś wonią. Jedna osoba powie, że ser pleśniowy cudownie pachnie, ktoś inny uważa, że jego zapach jest nie do zniesienia. Tu duże znaczenie ma indywidualna wrażliwość związana także ze stężeniem aromatów.

Intensywnie pachnące rośliny mogą być niebezpieczne, zwłaszcza dla osób o delikatnym powonieniu. W aranżacjach rabatowych należy wykorzystywać je bardzo ostrożnie, gdyż mogą nawet powodować stany podobne do oszołomienia narkotycznego.

 

Te kwiaty pachną w dzień...

Wiosną wystarczy przejść przez ogród, aby do naszych nozdrzy dotarły najróżniejsze zapachy. Wiele roślin, jak np. zioła i goździki, pachną najintensywniej w słoneczne i ciepłe dni. Jednak czasem pojawiają się duże różnice między odmianami jednego gatunku. W procesach hodowlanych, których celem są coraz piękniejsze formy, wonie kwiatów mogą zanikać.

Często najpełniejszym aromatem wyróżnia się odmiana stara, znana od dziesiątków lat. Na rabacie mogą się także pojawić aromaty specjalnie dla dzieci. Kwiaty cefalofory Cephalopora aromatica mają zapach żelków, a kosmos czekoladowy Cosmos atrosanguineus kusi najprawdziwszym aromatem czekolady.

Inne rośliny pachnące:

  • groszek pachnący Lathyrus odoratus
  • płomyk Phlox
  • goździk Dianthus (gatunki)
  • jaśmin wielokwiatowy J. polyanthum
  • heliotrop Heliotropium 
  • kalina Burkwooda V. burkwoodii

 

 

... a te wieczorem

Niektóre rośliny zaczynają pachnieć dopiero wtedy, gdy się zmierzcha. Często są to ciężkie, upajające wonie. Wabią one zwierzęta nocne, ożywające wieczorem. W naszych szerokościach geograficznych są to ćmy, w tropikach także niektóre gatunki nietoperzy.

Niektóre rośliny, np. wiciokrzew, warto posadzić tuż obok kącika wypoczynkowego, gdzie najchętniej przesiadujemy w letnie wieczory, albo pod oknem sypialni. Niezwykłych wrażeń dostarcza obserwacja motyli nocnych z rodziny zawisakowatych, jak np. nastrosz półpawik, które fruwają jak kolibry, błyskawicznie przelatując od kwiatu do kwiatu.

Inne gatunki pachnące w nocy:

  • lewkonia Matthiola incana
  • cestrum Cestrum nocturnum
  • wieczornik damski Hesperis matronalis
  • tytoń ozdobny Nicotiana sylvestris