Warzywa dyniowate są ważną grupą wśród roślin warzywnych. W naszych warunkach klimatycznych najbardziej dominującymi gatunkami z tej rodziny są ogórek i dynia zwyczajna, a w szczególności jej odmiany botaniczne: cukinia, kabaczek czy patison. Jednak rodzina ta obejmuje szereg innych gatunków, takich jak melony (siatkowy, cukrowy, zimowy, cantaloupe), dynie (zwyczajna, olbrzymia, figolistna), kawon, czyli arbuz, a także ogórek kolczasty (kiwano), tykwa, trukwa i beninkaza szorstka. Większość tych gatunków ma bardzo wysokie wymagania termiczne i najlepiej uprawiać je pod osłonami.

Beninkaza szorstka Benincasa hispida (Thunb.) Cogniaux jest rośliną jednoroczną o pokroju płożącym, tworzącą podłużne jasnozielone owoce wykorzystywane jako warzywo w postaci niedojrzałej. Częścią użytkową mogą być także młode liście i pąki kwiatowe. Roślina ta nazywana jest także beninkazą woskodajną lub woszczą szorstką. Związane jest to z wyglądem skórki owoców, które pokryte są warstwą białego wosku i krótkimi, szorstkimi włoskami opadającymi po uzyskaniu dojrzałości.

Z tego powodu skórka owoców jest usuwana, a wykorzystuje się jedynie miąższ. Jest on dość gąbczasty, biały lub biało-jasnozielony, o lekko słodkim smaku. Ze względu na warstwę wosku owoce beninkazy mogą być przechowywane nawet do 12 miesięcy. Są powszechnie wykorzystywane w krajach azjatyckich, w szczególności w Chinach, gdzie nazywane są „melonem zimowym”. Beninkazę możemy gotować (jest doskonałym dodatkiem do zup), smażyć lub dusić. Prażone nasiona są smaczną przekąską.

Beninkaza zawiera niewielką ilość kalorii (15-20 kcal/100 g), węglowodanów ok. 3-4%, białka do 1% i niedużą ilość tłuszczu 0,1-0,2%. Również zawartość witamin nie jest duża, jednak główną rolę w wartości odżywczej beninkazy pełnią sole mineralne, zwłaszcza magnez, wapń i potas. W kuchni wietnamskiej i chińskiej beninkaza stosowana jest w połączeniu z wieprzowiną i wołowiną, głównie w postaci zup lub gulaszu.

 

Warunki uprawy beninkazy

Beninkazę najlepiej uprawiać pod osłonami, w szklarniach lub tunelach foliowych, ponieważ w uprawie polowej nie będziemy mogli sprostać jej wymaganiom termicznym. Podłoże lub gleba powinny być zasobne w składniki pokarmowe, najlepiej dostarczone w postaci organicznej (kompostu, obornika) oraz mineralnej, bo, jak inne dyniowate, beninkaza ma dość wysokie wymagania pokarmowe. Należy ją także regularnie podlewać, gdyż jej system korzeniowy nie jest zbyt głęboki, a niedobór wody może spowodować zrzucanie kwiatów lub zawiązków owoców.

 

W Indiach dodawana jest do tradycyjnej potrawy curry. W krajach azjatyckich ceni się ją jako słodką przekąskę, zwłaszcza w postaci kandyzowanej. Nadaje się także do marynowania. Beninkaza wykorzystywana jest także do produkcji napojów owocowych o dość charakterystycznym smaku, słodzonych karmelizowanym cukrem. W Chinach i Wietnamie można ją spotkać w herbacie z zimowego melona.

Spożycie beninkazy poprawia apetyt, a jej sok wykorzystywany jest w leczeniu kamieni nerkowych. Gotowane w mleku nasiona wspomagają produkcję i poprawiają żywotność plemników u mężczyzn. Z kolei Wietnamki spożywają to cenne warzywo w celu poprawienia laktacji.