Projektując ogród, warto także odpowiedzieć na pytanie, ile osób będzie w nim przebywało na stałe i jaką liczbę gości powinien zmieścić. Jeżeli często będziemy odwiedzani przez przyjaciół i rodzinę, ogród powinien mieć zwiększoną część wypoczynkową, szersze ścieżki, a powierzchnię trawnika rozleglejszą niż w ogrodach kameralnych, przeznaczonych jedynie dla domowników. Ponadto w takiej sytuacji można zaprojektować kilka wnętrz ogrodowych, rozdzielonych grupami roślin. 

Podział funkcji ogrodu zależy również od wieku właścicieli i stylu życia, jaki prowadzą. Od tego uzależnione jest zaprojektowanie boiska, kortu, miejsca na ognisko lub grill, basenu lub oczka wodnego, a także zacisznych kącików, gdzie można wygodnie usiąść i poleniuchować. Jeżeli użytkownikami będą także dzieci, koniecznie trzeba przeznaczyć fragment ogrodu pod kącik do zabaw. W takich miejscach nie należy sadzić roślin niebezpiecznych dla dzieci, np. trujących – cisów, żywotników, jałowców sabińskich i chińskich.

Najkorzystniejsze są sosny i jałowce pospolite, gdyż wydzielają duże ilości fitoncydów wraz z olejkami eterycznymi i jonizują powietrze ujemnie. Dla osób, które najlepiej wypoczywają w hamaku lub na leżaku, najważniejsze będą barwy, gdyż wtedy ogrodowy krajobraz nie jest monotonny. Założenie z iglaków można urozmaicić roślinami o barwnych liściach oraz okazami kwitnącymi. 

Jaki styl ogrodu wybrać?

Ogród wygląda dobrze, gdy jego kompozycja jest przejrzysta, prosta i nieprzeładowana zbyt dużą liczbą roślin i różnorodnością gatunków. A jednocześnie nie może być monotonny i nużący. Najlepiej, jeżeli styl ogrodu jest uzupełnieniem i przedłużeniem stylu, w jakim urządzono wnętrze domu. 

Lokalizacja ogrodu

Ogród w mieście najczęściej ma niewielką powierzchnię i dlatego powinien być zagospodarowany ze szczególną prostotą, często z wykorzystaniem roślin miniaturowych, np. odmiany świerka białego Picea glauca ‘Laurin’, ‘Echinifirmis’, modrzewia japońskiego Larix kaempferi ‘Blue Dwarf’, sosny górskiej Pinus mugo ‘Winter Gold’, choiny kanadyjskiej Tsuga canadensis ‘Yedeloh’; kolumnowych, np. jałowca pospolitego Juniperus communis ‘Meyer’, cyprysika Lawsona Chamaecyparis lawsoniana ‘Golden Wonder’. Rośliny duże, np. jodła pospolita, świerk pospolity wysokości docelowo do 40 m, posadzone w małym ogrodzie dominują nad nim, zmniejszając go optycznie.

W ogrodach miejskich warto brać pod uwagę gatunki odporne na zanieczyszczenie powietrza, tj. jałowce, sosny, modrzewie, miłorzęby, a także dobrze znoszące suszę – sosny, jałowce czy świerk kłujący Picea pungens. Takich warunków nie lubią jodły, z wyjątkiem jodły jednobarwnej (kalifornijskiej) Abies concolor, która jest dość tolerancyjna. Ogrody poza miastem na ogół mają większą powierzchnię, datego można wybierać rośliny wyższe, bardziej rozłożyste i sadzić je w większych grupach. 

Wysokość roślin (bierze się pod uwagę wysokość w wieku dorosłym) musi być dopasowana do wielkości ogrodu. W ogrodach o dużych powierzchniach można posadzić sosny czarne, pospolite, wejmutki, świerki, daglezje, natomiast w ogrodach małych trzeba zmienić skalę – iglaki muszą być niższe, np. sosna pospolita, ale odmiana ‘Watererii’ dorastająca jedynie do wys. 3-4 m, jodła, ale np. koreańska, której maksymalna wysokość wynosi 10-15 m. Sadząc młode rośliny, trzeba się orientować, jak będą wyglądały w okresie swej dojrzałości. 

Kształtowanie przestrzeni

Przestrzenny charakter ogrodu jest określany przez grupy roślin i ich usytuowanie. Rośliny do ogrodu możemy wybierać spośród ogromnej liczby gatunków i odmian, od jodeł Abies, które mogą osiągać 80 m wysokości, poprzez 50-centymetrowe karzełki, jak np. świerk biały ‘Alberta Globe’, do płożących, okrywowych, osiągających 10 cm wysokości, jak jałowiec pospolity ‘Wiltonii’. Można je sadzić pojedynczo, w formie soliterów, np. szczepione świerki o nietypowych kształtach, jako rośliny okrywowe zamiast trawnika, jako żywopłoty lub grupy ogrodowe, zwłaszcza w dużych ogrodach i parkach.

W ogrodach krajobrazowych XIX w. specjalnie kształtowano teren przyszłego ogrodu, tworząc łagodne wzniesienia. Takie zróżnicowanie poziomów uatrakcyjnia krajobraz ogrodu. Na mniejszych powierzchniach zbliżony efekt można osiągnąć poprzez zróżnicowanie wysokości roślin i stosowanie rabat podwyższonych. 

Jeżeli kompozycja ma być oglądana ze wszystkich stron, gatunki najwyższe powinny znaleźć się w środku, zaraz za nimi średnie, a na obrzeżach – najniższe. Gdy rośliny oglądane są z jednej strony, najwyższe sadzi się z tyłu, natomiast średnie i niskie przed nimi. Istotne jest także zróżnicowanie wysokości roślin posadzonych obok siebie, także tego samego gatunku, tworzących grupę.

Zasady kompozycji

Do zmiany odbioru perspektywy stosuje się różne techniki. Linie ścieżek i rabat, biegnące zgodnie z kierunkiem patrzenia, powodują optyczne wydłużenie. Natomiast linie, które biegną w poprzek założenia, optycznie je poszerzają. Wrażenie głębi uzyskamy, zwężając proste ścieżki ogrodowe (im dalej, tym węższe). Podobny efekt głębi można uzyskać, wypełniając ogród dużymi pustymi płaszczyznami. Przestrzeń można kształtować także kolorem roślin.

Ciemne rośliny posadzone z tyłu ogrodu wydłużają go optycznie, a jaskrawa plama w centralnej części skraca perspektywę. Zastosowanie luster w ogrodzie, tak jak w zamkniętej przestrzeni pomieszczeń, poprzez zwielokrotnienie obrazu optycznie zwiększa powierzchnię. Zmianę perspektywy osiąga się również przez zróżnicowanie wysokości roślin. Równo przycięty żywopłot z tyłu rabaty skraca optycznie ogród. 

Taki sam żywopłot, na tle którego posadzono wysoki lub rozłożysty krzew, załamuje równą bryłę żywopłotu, nie skracając ogrodu. Natomiast umieszczenie w żywopłocie przejścia, nawet jeżeli prowadzi donikąd, daje złudzenie przedłużenia założenia ogrodowego.

Stosując dwie takie same grupy roślin – posadzone jedna bliżej, druga dalej od obserwatora – można osiągnąć wrażenie ruchu. Te same grupy posadzone w równej odległości od oglądającego dają wrażenie układu statycznego. W ogrodzie konieczne są akcenty przykuwające uwagę, gdyż wprowadzają ład, powodując, że wzrok nie błądzi bez celu. Może to być pokrój lub barwa wyróżniająca roślinę z tła. Ciekawie wyglądają też połączenia kontrastowe, np. regularne cięte formy w połączeniu z roślinami o delikatnych jak koronka igłach, np. modrzewia.

Kolor ma wielki wpływ na samopoczucie, więc należy go uwzględniać, wybierając rośliny, które pragniemy posadzić w określonym miejscu. Kolory muszą być tak dobrane, aby stworzony nastrój dostosować do osobowości właściciela, wprowadzając np. barwy mocne, wręcz agresywne, lub subtelne i skromne.

Jaskrawe odcienie kolorów żółtego i pomarańczowego działają stymulująco, nadają się więc do ogrodów przeznaczonych do aktywności ruchowej. Delikatniejsze kolory, np. niebieski z dodatkiem różowego czy bieli, uspokajają. Zgodnie z chińskimi zasadami dotyczącymi stosowania kolorów, wszystkie ciepłe barwy (czerwona, pomarańczowa, żółta) mają działanie pobudzające i dlatego są kojarzone z zasadą jang (męska, pozytywna, aktywna, symbolizująca ogień i ciepło). Barwy zimne (niebieski, indygo, fioletowy) uspokajają i wyciszają, łączą się z zasadą jin (żeńska, negatywna, pasywna, symbolizująca wodę i zimno). Zieleń jest barwą neutralną, czyli ani jang, ani jin.

Jakie rośliny iglaste wybrać?

Gatunki rodzime: jałowiec pospolity, sabiński, jałowiec skalny, świerk pospolity, sosna zwyczajna, limba, sosna górska, sosna błotna, modrzew europejski, modrzew polski, jodła pospolita nie sprawiają większych kłopotów pielęgnacyjnych. W przypadku gatunków introdukowanych, te, które dobrze się u nas zaaklimatyzowały, pochodzą z umiarkowanych stref klimatycznych, np. sprowadzona w XVIII w. sosna wejmutka Pinus strobus została przywieziona z Ameryki Północnej; biota wschodnia Platycladus orientalis (syn. Biota orientalis) – do niedawna znana pod nazwą żywotnik wschodni – przywędrowała z Chin i uprawiana jest w Polsce od końca XVIII w.; żywotnik zachodni Thuja occidentalis, sadzony u nas od XVII w., przywędrował z Ameryki Północnej, podobnie jak uważany za swojski świerk kłujący Picea pungens, który po raz pierwszy został posadzony w Polsce w 1895 r.

Z roślinami liściastymi

Aby ożywić kompozycję z samych roślin iglastych, można posadzić w ich sąsiedztwie krzewy i drzewa kwitnące lub o barwnych liściach. Kwiaty i zieleń delikatnych liści pięciornika krzewiastego odmiany ‘Abbotswood’ (kwiaty białe), ‘Red Ace’ (czerwone) i ‘Golgfinger’ (żółte) są bardzo dobrym towarzystwem dla iglaków. Kompozycje, które w niewielkim stopniu zmieniają się w czasie wegetacji, tworzą rośliny iglaste z krzewami o barwnych liściach, np. tawułą japońską ‘Goldflame’ (liście pomarańczowe wiosną, później – żółtozielone), ‘Golden Princes’ (liście żółte) i ‘Litle Princes’ (liście zielone). 

Klasyczne zestawienia tworzą iglaki z berberysami o czerwonych i żółtych liściach oraz z irgami. Tego typu nasadzenia warto uzupełnić, sadząc wśród nich np. róże pnące i krzewiaste. Pozwala to ukryć sztywne, kolczaste pędy róż w okresie bezlistnym, a wydobyć ich piękno, gdy zakwitną. Iglaki dobrze współgrają z pnączami – bluszczem pospolitym, powojnikami, np. alpejskim Clematis alpina, wielkopłatkowym Clematis macropetala, dla których odmiany kolumnowe mogą stanowić żywą podporę. 

Sadząc rośliny liściaste wraz z iglastymi, pamiętajmy, że te pierwsze rosną na ogół szybciej, dlatego lepiej wybierać rośliny liściaste niskie, aby nie zdominowały mniejszych iglaków. Aby wybrane gatunki i odmiany dobrze rosły obok siebie, powinny mieć zbliżone wymagania co do rodzaju i struktury gleby, ilości składników pokarmowych, temperatury powietrza, wilgotności i oświetlenia.