Często nie sadzimy krzewów owocowych z obawy, że nasz jagodnik będzie źle wyglądal. Jeśli jednak otoczymy krzewy owocowe staranną opieką, odwdzięczą się obfitym plonem i atrakcyjnym wyglądem, łącząc w sobie walory zarówno użytkowe, jak i ozdobne. Ze względu na niewielkie rozmiary bez problemu znajdziemy dla krzewów miejsce w każdym ogrodzie, a ich owoce będą codziennie pod ręką od lata aż do późnej jesieni.

Polskie przysłowie mówi: „po zdrowie nie do apteki, lecz do ogrodu”. Na własnej działce czy w ogrodzie przydomowym możemy wyprodukować owoce, co do których mamy pewność, że są rzeczywiście zdrowe. Gdy mamy za dużo owoców latem, można z nich przyrządzić na zimę wspaniałe dżemy, galaretki, konfitury czy soki. Owoce te można też zamrażać. W handlu spotyka się z reguły tylko kilka podstawowych gatunków krzewów owocowych, natomiast w ogrodzie można uprawiać ich ponad 20.


Gdzie sadzić krzewy?

Porzeczki, agrest czy aronię można posadzić zwyczajnie na trawniku. Wystarczy je tylko oddzielić od trawy, np. korą. W większych ogrodach popularne jest tworzenie tzw. jagodnika, czyli wydzielenie specjalnej części użytkowej, na której rosną krzewy owocowe w skupinie lub w rządkach i szpalerach. Mniejsze rośliny, takie jak truskawkę, poziomkę czy żurawinę, możemy posadzić w pojemnikach i ustawić np. na tarasie lub balkonie. Zarówno porzeczki, jak i agrest można spotkać w formie krzaczastej oraz w formie piennej, gdzie właściwa odmiana jest zaszczepiona na porzeczce złotej.

Chociaż formy pienne słabiej plonują, chętnie są sadzone w mniejszych ogrodach, ponieważ zajmują niewiele miejsca i łatwiej można pod nimi pielęgnować glebę. Ładnie wybarwione owoce agrestu czy porzeczki szczególnie efektownie prezentują się na roślinach w formie piennej, stanowiąc atrakcyjną ozdobę ogrodu.
Prawie wszystkie krzewy, z wyjątkiem borówki amerykańskiej, nie mają dużych wymagań i mogą rosnąć praktycznie w każdej glebie, o ile zapewnimy im odpowiednią ilość wody i regularne nawożenie. Oczywiście, najlepsza jest gleba próchniczna z dużą zawartością materii organicznej, którą można dostarczyć w postaci obornika lub kompostu. Ważny jest również wybór właściwego stanowiska. Aby owoce wytworzyły odpowiednią ilość cukrów, powinny rosnąć w miejscach słonecznych lub częściowo nasłonecznionych.

Jakie owoce możemy wyhodować samemu?

W ofercie szkółek znajduje się wiele odmian, które jednak nie zawsze nadają się do upraw amatorskich. Na co więc powinniśmy zwrócić uwagę, jakimi kryteriami wyboru się kierować? Przede wszystkim warto dowiedzieć się, czy odmiana jest odporna lub przynajmniej tolerancyjna wobec najgroźniejszych chorób i szkodników. W przydomowym ogrodzie trudno bowiem wykonywać regularne opryski środkami chemicznymi, tak jak ma to miejsce na plantacjach towarowych. Ponadto polecane odmiany powinny być łatwe w prowadzeniu i dawać smaczne owoce. Odmiany, które proponujemy poniżej, wybitnie nadają się do takich właśnie upraw.

Porzeczka czerwona...

...rodzi smaczne i dietetyczne owoce, które możemy spożywać w stanie świeżym oraz przygotowywać z nich różne przetwory: kompoty, galaretki czy konfitury. Owoce porzeczki wyrastają na pędach dwu-, trzy- i czteroletnich. Z 3-4 krzewów możemy uzyskać nawet kilkanaście kilogramów owoców. Warto posadzić kilka odmian o różnej porze dojrzewania owoców, a wtedy nasze krzewy będą plonowały od początku lipca aż do połowy sierpnia. Polecane odmiany wczesne: Jonkheer van Tets, Detvan, Erstling aus Vierlanden; średniopóźne i późne: Holenderska Czerwona, Rondom.


Porzeczka czarna...

...ma wiele odmian różniących się terminem dojrzewania owoców. Z reguły zbieramy je przez cały lipiec. Warto wiedzieć, że owoce porzeczki czarnej mają kilkakrotnie więcej witaminy C niż np. cytryna. Ze względu na ciemną barwę skórki mają również cenne dla zdrowia antocyjany. Prawie każdy zna smak domowych soków z czarnej porzeczki, ale można też z nich robić konfitury oraz przepyszne nalewki. Porzeczka czarna owocuje już w drugim roku po posadzeniu, nieco słabiej niż czerwona. Z kilku krzewów uzyskujemy do 10 kg owoców. 

Polecane odmiany wczesne: Bona, Ben Sarek, Ojebyn; odmiany średniopóźne i późne: Ben Alder, Titania, Ben Nevis, Ceres.
• Porzeczka biała ma w sprzedaży tylko dwie odmiany, ale obie są godne polecenia: Blanka i Biała z Juterbog.


Agrest...

...dość wcześnie dostarcza nam smacznych owoców, bo już na początku czerwca. Ponadto owoce agrestu, podobnie jak porzeczki, zawierają cenne dla naszego organizmu związki fenolowe pełniące rolę przeciwutleniaczy, które zapobiegają powstawaniu nowotworów złośliwych. Agrest można dodawać do wypieków, kompotów lub dżemów, a gdy owoce są w pełni dojrzałe, można je spożywać na surowo. Plonowanie agrestu jest zbliżone do porzeczki czerwonej. Istnieje mnóstwo odmian różniących się między sobą smakiem, kształtem, kolorem i wielkością owoców. Najcenniejsze deserowe odmiany: wczesne: Biały Triumf, Czerwony Triumf, Biały Plenny, Heninga, Niesłuchowski; średniowczesne: Invicta, Resistenta, Hinnomaki Rot.

 

Borówka wysoka...

...(amerykańska) to typowy ekologiczny gatunek, tzn. można go uprawiać prawie bez stosowania środków ochrony roślin. Aby osiągnąć powodzenie w uprawie borówki, musimy przede wszystkim zapewnić jej sadzonkom właściwy odczyn gleby. 

Odpowiednie pH dla borówki powinno wynosić 3,5-4,5. Jest to roślina, która dobrze rośnie i obficie plonuje tylko na stanowiskach z kwaśnym, próchnicznym podłożem bogatym w materię organiczną. Chociaż w Polsce gleby z reguły mają odczyn kwaśny, jednak przed posadzeniem powinniśmy dodatkowo zakwasić miejsca, które przeznaczymy pod uprawę borówkę. Najkorzystniej posadzić w skupinie kilka odmian. Wytwarza się wtedy specyficzny, sprzyjający uprawie mikroklimat. W odpowiednich warunkach plony wynoszą mniej więcej 3 kg z jednego krzewu. Owoce zbiera się kilkakrotnie, kiedy są już całkowicie niebieskie, a na krzewie mogą pozostać nawet przez 2 tygodnie. Polecane odmiany wczesne: Earliblue, Bluetta, Ivanhoe, Patriot; średniowczesne: Bluecrop, Bluejay, Croatan; późne: Jersey, Darrow.


Malina...

...ma w sprzedaży wiele odmian, zarówno tych owocujących tradycyjnie na pędach dwuletnich, jak i powtarzających owocowanie, które zawiązują owoce na pędach tegorocznych. Maliny z pierwszej grupy dostarczają owoców już od początku wakacji. Odmiany z drugiej grupy rozpoczynają owocowanie nieco później, ale za to owoce można zbierać z krzewów aż do przymrozków. Polecane odmiany maliny właściwej: Malling Promise, Malling Seedling, Beskid, Canby, Norna; malina powtarzająca: Polana, Polka, Poranna Rosa (o żółtych owocach), Heritage (owocuje raz w lipcu i drugi raz we wrześniu).