Gryzonie niszczą przechowywane lub wysiane nasiona, siewki, wykopują i wyrywają sadzonki, uszkadzają korzenie przy kopaniu nor i chodników, ogryzają i zjadają pączki i młode pędy, wyżerają korę, niszczą trawniki. O realnym zagrożeniu z ich strony świadczy wiele cech, które zawsze sprzyjają naprawdę groźnym szkodnikom: szybkie tempo rozmnażania się i powszechność występowania. Gryzonie są bardzo płodne i szybko dojrzewają płciowo, a u wielu gatunków występują okresowo masowe rozrody. Większość naszych gryzoni „pracuje” pod osłoną nocy, niektóre prowadzą dzienny tryb życia, inne znów są jednakowo aktywne przez całą dobę. Prowadzą życie naziemne, podziemne i często także nadwodne, a wiele z nich lubi jako kryjówkę obrać sobie zabudowania stworzone przez człowieka.

Spis treści:

  1. Życie gryzoni
  2. Zwalczanie gryzoni
  3. Kret
  4. Mysz polna
  5. Nornik polny
  6. Szczur wędrowny
  7. Karczownik ziemnowodny
  8. Mysz zaroślowa

Życie gryzoni


Niezwykła czujność gryzoni oraz egzystencja prowadzona najczęściej nocą utrudniają ich obserwację, dlatego samych szkodników nie znamy dokładnie z wyglądu, a często powodowane przez nie szkody przypisujemy innym sprawcom. Największe szkody wyrządzane są przez określone, stale powtarzające się gatunki. W rzędzie gryzoni Rodentia należą one do dwóch podrodzin, a mianowicie: podrodziny myszy Murinaenorników Microtinae. W ramach ochrony roślin zwalcza się także krety, ale tylko na terenie zamkniętych ogrodów, szkółek i lotnisk – poza nimi jest to gatunek chroniony. W ogrodach i sadach najczęściej spotykanymi szkodnikami są szczury, myszy oraz karczowniki, nornikinornice. Pożyteczną wskazówką są proporcje ciała. U nornikowatych długość ogona nie przekracza 3 długości głowy i tułowia, u myszowatych zaś ogon jest zawsze dłuższy niż 3 długości głowy i tułowia. Inne cechy charakterystyczne dla poszczególnych gatunków to budowa nory, rodzaj pożywienia, rodzaj zamieszkiwanego przez nie siedliska oraz sposób uszkadzania roślin. Ważną informacją jest też, czy dany gatunek na zimę zasypia, czy przez cały jej okres może szkodzić naszym roślinom. Norniki nie zasypiają na zimę i szukając żeru, budują długie podśnieżne chodniki na granicy podłoża i śniegu. Wiosną, po zejściu śniegu, na ściółce lub trawnikach pozostają ślady w postaci długich ścieżek.
 

Zwalczanie gryzoni


Gryzonie są uciążliwymi i trudnymi do wytępienia szkodnikami. Ich zwalczanie bez kompleksowych i systematycznych działań przynosi słabe efekty. Warto położyć duży nacisk na połączenie całej grupy metod i środków zwalczania, a także nie rezygnować z działań prewencyjnych. Z uwagi na czujność i płochliwość gryzoni walka z nimi powinna być dobrze przygotowana i przemyślana, poparta wiedzą na temat życia gryzoni. Musimy pamiętać, aby w sposób niezamierzony nie stwarzać im dogodnych warunków bytowania. Resztki roślinne należy więc sprzątać i układać w kompostownikach oraz odchwaszczać ogrodowy terenwykaszać trawę w sąsiedztwie. Zwalczanie gryzoni może być prowadzone na kilku płaszczyznach.
Metody mechaniczne polegają na stosowaniu pułapek chwytnych: żywołapek lub potrzasków. Są wykorzystywane na terenach otwartych, jednak największe efekty dają przy zwalczaniu gryzoni w pomieszczeniach.
Metody fizyczne mają odstraszyć gryzonie poprzez np. zastosowanie urządzeń elektrycznych generujących ultradźwięki. Emitowane mogą być także inne odgłosy akustyczne, co ma utrzymać gryzonie w stresie i zniechęcić do przebywania w pobliżu.
Metody chemiczne. Do dyspozycji w tej formie walki mamy całkiem spory asortyment środków. Preparaty zabijające gryzonie, tzw. rodentycydy, dostępne są pod postacią zawierających truciznę past, kremów, granulatów, brykietów, zatrutego ziarna czy świec służących do gazowania nor gryzoni. Preparaty te, często trujące dla ludzi, trzeba rozmieszczać we właściwych miejscach, np. na ścieżkach, po których przemieszczają się gryzonie. Trutki umieszcza się także przy norach lub wsypuje do nor. Aby ograniczyć zużycie środków, sprawdzamy, które nory są czynne. W tym celu zadeptujemy nory, a w dniu następnym sprawdzamy, które są otwarte. Po wsypaniu trutki otworów nor nie należy zadeptywać, lecz przykryć deską, dachówką lub resztkami roślin. Każdorazowo należy pamiętać o tym, aby nie dotykać preparatów gołymi rękoma: unikniemy niebezpieczeństwa i nie pozostawimy na nich „ludzkiego zapachu”. Preparaty wykładamy tak, aby nie stały się śródłem zatrucia dla ptaków i innych zwierząt. Najlepsze do tego celu są specjalne karmniki, które dodatkowo chronią preparat przed deszczem i są oznakowane, informując ludzi o zawartości.    

Kret Talpa europaea


To niewielkie zwierzę, które oprócz aksamitnego czarnego futerka ma charakterystyczne łopatowate kończyny przednie, wydłużony ryjek i krótki ogon. Nora kreta składa się z gniazda, spiżarni, korytarzy mieszkalnych, biegowych i żerowiskowych. Gniazdo znajduje się zazwyczaj pod korzeniami drzewa lub pod kamieniami. Kret jest mięsożerny, a jego pożywienie to w przeważającej części dżdżownice. Najbardziej uciążliwym objawem obecności kreta w ogrodzie są kopce wypychanej z tuneli ziemi, zwane kretowinami. Kopce usypane na trawnikach najlepiej rozsypać równomiernie na pobliskim obszarze, co nie deformuje tak powierzchni, jak w przypadku ich zadeptywania.

Mysz polna Apodemus agrarius


Długość ciała tego gryzonia waha się od 8,5 do 11 cm. Mysz polna ma ubarwienie rudawe z charakterystyczną czarną pręgą na grzbiecie. Zamieszkuje ogrody warzywne, sady, łąki, pola, brzegi lasów i zarośli. Jest wszystkożerna; w jej diecie występują owady, warzywa, owoce, cebule i bulwy roślin ozdobnych, ziarno i kora drzew. Buduje proste, długie nory położone płytko pod powierzchnią ziemi.

Nornik polny Microtus arvalis


Odznacza się krępą budową ciała, krótką głową i tępo zakończonym pyskiem. Licznie pojawia się na glebach piaszczysto-gliniastych. Nory buduje w miejscach nasłonecznionych, a wokół otworów wylotowych nor rośliny są placowo powygryzane. Jest groźnym szkodnikiem drzew owocowych, największe szkody wyrządza jesienią i zimą. Norniki zjadają pędy, kłącza i cebule wielu roślin ozdobnych. W swych norach gromadzą duże zapasy pokarmu.

Szczur wędrowny Rattus norvegicus


Jest stosunkowo dużym zwierzęciem długości do 30 cm, a prawie drugie tyle, bo aż ponad 20 cm, stanowi ogon. Poza zabudowaniami szczury budują głębokie nory, przed którymi nie spotyka się kopczyków ziemi. Szczur przystosowuje się do każdego pożywienia, w zależności od siedliska.

Karczownik ziemnowodny Arvicola terrestris


To duży, masywny gryzoń, dł. do 20 cm. Prowadzi podziemny tryb życia w długich i rozgałęzionych norach. Karczowniki budują nory w glebie wilgotnej, zwięzłej. Unikają gleb bagnistych i silnie piaszczystych. Wypychając ziemię z kopanych korytarzy na zewnątrz, gryzoń formuje nieregularne, spłaszczone kopczyki (mniejsze od kretowisk). Trafia do sadów i ogrodów nad wodą. W zimie karczownik żywi się korzeniami drzew owocowych, powodując duże szkody. Latem zjada korzenie i bulwy roślin ozdobnych oraz warzywa korzeniowe.

Mysz zaroślowa Apodemus sylvaticus


Ma rozmiary ciała zbliżone do myszy polnej. Posiada żółtobrązowe ubarwienie z szarym odcieniem na grzbiecie. Kopie głębokie nory z 2-3 otworami wylotowymi, przed którymi można znaleźć kopczyki ziemi. Gryzoń ten jest aktywny o zmierzchu i w nocy. Preferuje zarośla na obrzeżach lasów, parki, pola. Zimą przenosi się do budynków. Mysz zaroślowa porusza się, wykonując skoki dł. 30-80 cm. W jej pokarmie dominują nasiona traw, ziół i drzew; w ogrodach zjada cebule tulipanów, hiacyntów, krokusów i lilii. Zimą korzysta z zapasów pożywienia i uzupełnia dietę pędami roślin oraz korą drzew.