Autorką tekstu jest dr Katarzyna Wróblewska

Czerwcowe pola malowane makami to, bez wątpienia, jeden z najładniejszych widoków w naszym kraju. Zawdzięczamy to makowi polnemu Papaver rhoeas, roślinie o małych kwiatach, których piękno i siła tkwią w masowym rozkwicie.

Mak ten chętnie i bez ociągania zasiedla ubogie, piaszczyste nieużytki i mało intensywnie odchwaszczane uprawy zbóż. Niestety, jest rzadko wykorzystywany w ogrodach, choć idealnie nadaje się do ogrodów naturalistycznych i na tzw. łąki kwietne.

Uprawiany od tysięcy lat znany jest ze swych właściwości leczniczych. Zawarta w soku mlecznym morfina pomaga walczyć z bezsennością, przynosi też ulgę w bólu, ale i silnie uzależnia. Ponieważ mak sprowadza sen, a nawet śmierć, w wielu wierzeniach kojarzony był z bóstwami podziemia.

Obecnie dla celów spożywczych uprawiane są niskomorfinowe odmiany maku, pozostałe uprawy objęte są ścisła kontrolą. Dlatego wiele osób unika uprawy tego gatunku w ogrodzie. Jeśli jest już uprawiany, to najczęściej w odmianach o wyjątkowej urodzie  – o pełnych kwiatach, postrzępionych płatkach lub oryginalnym wybarwieniu. Rośliny kwitną dość krótko – na przełomie czerwca i lipca.

Rodzaj mak Papaver obejmuje około 100 gatunków rosnących na całym obszarze półkuli północnej. Są to rośliny o mocno powcinanych liściach, często pokryte włoskami i o charakterystycznych czteropłatkowych kwiatach. Wiele z nich, ze względu na okazałe kwiaty w intensywnych barwach, jest uprawianych w celach ozdobnych. Są wśród nich rośliny jednoroczne, jak mak polny i lekarski, dwuletnie i byliny.

Do tych ostatnich należy najpopularniejszy mak wschodni Papaver orientale. Ten bylinowy gatunek przykuwa wzrok rozkwitającymi w czerwcu ogromnymi kwiatami. Najczęściej ozdobione są ciemnymi plamami u nasady płatków i mnogością ciemnych, fioletowoczarnych pręcików. Bibułkowate płatki mogą być szkarłatnoczerwone, rzadziej różowe, łososiowe lub białe.

Prawdziwym rarytasem jest odmiana ‘Patty’s Plum’ o intrygującej brudnofioletowej barwie kwiatów. Mimo niezwykłej urody kwiatów, rośliny tego gatunku rzadko sadzi się w większych grupach, ponieważ ich część nadziemna zamiera po kwitnieniu. Z tego powodu powinno się im zapewnić sąsiedztwo wypełniające po nich luki w drugiej połowie lata. Mak wschodni najlepiej czuje się na stanowiskach słonecznych, na głębokich glebach. Ze względu na silnie rozwinięty korzeń palowy, mak ten rozmnaża się głównie z nasion, a odmiany nieustalone przez sadzonki korzeniowe.

Zakładamy kwietną łąkę

Jako bylina często charakteryzowany jest także mak syberyjski, nazywany również nagołodygowym Papaver somniferum nudicaule. Ten wyjątkowej urody gatunek w naszych warunkach znacznie częściej zachowuje się jednak jak roślina jednoroczna i zamiera po kwitnieniu. Mak syberyjski pochodzi z północnych rejonów Europy i Azji. Wyróżnia go mnogość barw kwiatów – od białej, przez żółtą, pomarańczową, po czerwoną. Kwiaty, w przeciwieństwie do większości gatunków rodzaju, mają żółte wnętrze.

Mak syberyjski preferuje chłód – najlepiej rozwija się w temperaturze poniżej 15°C. Okres intensywnego wzrostu i kwitnienia przypada zatem na wiosnę (kwiecień - maj). Można go wykorzystywać na przykład na wiosennych kwietnikach, w nasadzeniach naturalistycznych (w sprzyjających warunkach roślina może sama się obsiewać) i do obsadzania wiosennych kompozycji w pojemnikach.