Autorką tekstu jest dr Katarzyna Wróblewska

Jeszcze kilkanaście-kilkadziesiąt lat temu szafirowe koszyczki chabra bławatka Centaurea cyanus były stałym elementem wiejskiego krajobrazu. Ten darzony ogromną sympatią chwast upraw zbożowych był również częstym motywem stosowanym w sztuce ludowej. Gatunek ten znany był w Europie już w starożytności. Z Europy zawędrował w różne rejony świata – czy to zawleczony z ziarnem, czy jako roślina ozdobna.

Chaber bławatek jest rośliną jednoroczną, spotykaną najczęściej na suchych lub umiarkowanie wilgotnych, raczej ubogich glebach. Najlepiej kwitnie na stanowiskach słonecznych. Jego smukłe pędy zakończone są koszyczkami zbudowanymi tylko z kwiatów rurkowatych, z których środkowe są niepozorne, szarobrunatne. O urodzie bławatka decydują charakterystyczne kwiaty brzeżne – mocno rozbudowane, szafirowo-niebieskie. Kwiatostany rozwijają się od czerwca do sierpnia. Bławatka rozmnaża się przez wysiew nasion wiosną lub jesienią na miejsce stałe.

Bławatek znajduje zastosowanie głównie na rabatach, często wiejskich lub naturalizowanych (np. na łąkach kwietnych). Może być też uprawiany przed sadzonymi jesienią roślinami dwuletnimi lub bylinami. Jako rośliny ozdobne uprawia się najczęściej odmiany o pełnych koszyczkach, wśród których rzadko spotyka się osobniki o typowej, intensywnie niebieskiej barwie kwiatów – najczęściej są one białe i różowe w różnych odcieniach.

 

Te piękne łąkowe rośliny doskonale pasować będą również na wiejskie rabaty (zdj.: Fotolia.com)

 

Wśród ponad 500 „krewnych” bławatka z tego samego rodzaju spotyka się gatunki o różnej barwie kwiatostanów, w tym także żółtej (np. u chabra wielkogłówkowego lub piżmowego). Są wśród nich zarówno rośliny jednoroczne, jak i byliny.

W ogrodach można spotkać też jednorocznego chabra amerykańskiego C. americana oraz piżmowego C. moschata. Pierwszy z nich to okazała, dorastająca do 120 cm wysokości roślina, która zwraca uwagę dużymi białymi, różowymi lub fioletowymi pełnymi koszyczkami. Kwitnie późnym latem i jesienią, od sierpnia do października. Wyprostowane pędy doskonale nadają się na szpalery i jako tło dla innych roślin. Chaber piżmowy jest niższy, dorasta do 80 cm wysokości. Jego koszyczki mogą przybierać różne barwy – od białej, przez żółtą, różową, po czerwoną i karminową.

Wieloletnie gatunki chabrów mają podobne wymagania glebowe – lubią gleby lżejsze, niezbyt zasobne, niezakwaszone (nawet wapienne) i słoneczne stanowiska. Na glebach żyźniejszych i w miejscach cienistych są wybujałe i słabiej kwitną. W zależności od gatunku mogą znaleźć różne zastosowanie. Najczęściej spotykany w ogrodach chaber górski C. montana tworzy gęste, silnie rozgałęzione kępy wysokości 40-60 cm. Koszyczki u gatunku są niebiesko-purpurowe, pojawiają się w maju i czerwcu. Gatunek ten nadaje się do ogrodów skalnych, ale sadzony jest także na rabatach. Może być wykorzystywany w nasadzeniach naturalistycznych. Podobne zastosowanie znajdują gatunki później kwitnące (czerwiec, lipiec): chaber piękny C. pulcherrima o różowych kwiatostanach i białawy C. dealbata o koszyczkach różowo-białych.

Do nasadzeń naturalistycznych i ogrodów wiejskich nadają się wysokie gatunki chabrów, jak dorastający do 1,5 m wysokości chaber purpurowy C. purpurea o intensywnie wybarwionych kwiatostanach czy nieco niższy chaber ruski o koszyczkach żółtych (osiąga 1,2 m wys.). Obydwa gatunki kwitną w czerwcu i lipcu. Jeszcze później, do sierpnia, kwitnie chaber wielkogłówkowy C. macrocephala, który równie dobrze wygląda na rabacie w grupie, jak i jako roślina okazowa. Jego żółte, główkowate kwiatostany nadają się do zasuszania.