Kaktus kojarzy nam się z pozbawioną liści kolczastą rośliną pustynną. Są także zupełnie inaczej wyglądające wyjątki. Najlepszym przykładem jest szlumbergera, potocznie nazywana kaktusem bożonarodzeniowym lub grudnikiem. Jej pędy składają się z wyrastających kolejno płaskich, pozbawionych kolców członów.  

Podstawowe części pędu mają różną wielkość i kształt, a brzegi lekko karbowane lub z ząbkami. Gdy na ostatnim segmencie pojawiają się dwa lub trzy obok siebie, pęd zaczyna rozrastać się wachlarzowato. Szlumbergera pochodzi z tropikalnych regionów Ameryki Południowej. W swojej ojczyźnie jest epifitem żyjącym na drzewach w lasach deszczowych.

Jasne mieszkania z temperaturą około 22°C zapewniają grudnikom dobre warunki życia, zbliżone do panujących w środowisku naturalnym. W najbardziej upalnych okresach lata kaktusy często cierpią z powodu wysokiej temperatury i zbyt suchego powietrza. Ratunkiem będą dla nich regularne zraszanie i zacienione stanowisko. Dobrym pomysłem jest także ustawienie doniczek z roślinami na świeżym powietrzu w półcieniu pod drzewami, za co potrafią odwdzięczyć się bujnym kwitnieniem. 

Szlumbergera stała się popularną i lubianą rośliną pokojową przede wszystkim dlatego, że kwitnie w okresie Bożego Narodzenia, do tego bardzo długo, bo nawet ponad 8 tygodni. Pąki kwiatowe zawiązują się pojedynczo lub po kilka sztuk na krawędzi najmłodszych, ostatnich segmentów. Paleta barw kwiatów wielu odmian już od dawna jest bardzo bogata.

Oprócz klasycznych odcieni koloru czerwonego mamy do wyboru pełne uroku pastelowe tony łososiowe, jasnoróżowe, żółte i kremowobiałe. Są też odmiany o kwiatach w mocnych odcieniach ciemnoróżowych i liliowych. Niezwykle atrakcyjne są formy dwubarwne: ‘Samba Brasil’ o płatkach kwiatowych z białym środkiem i ciemnoróżowymi lub pomarańczowoczerwonymi brzegami.

Aby kwiaty miały barwę charakterystyczną dla odmiany, roślina z pączkami nie może stać w miejscu o temperaturze niższej niż 18°C. Szczególnie wrażliwe na chłód są formy białe i żółte. Po wyziębieniu ich kwiaty nie przybierają typowych barw, ale stają się bladoróżowe.

Pięknie ubarwione kaktusy są ozdobą zimowych aranżacji. Nie bójmy się przestawić bujnie ukwieconego grudnika na stolik kawowy. Niewłaściwe i niesystematyczne podlewanie i niska temperatura mogą spowodować zrzucanie jeszcze nierozwiniętych pąków. Jednak zdrowej i mocnej, starannie pielęgnowanej roślinie sama zmiana miejsca nie powinna raczej zaszkodzić.   

Ważne zasady pielęgnacji

Grudnik powinien przez cały rok przebywać w otoczeniu o temperaturze 20-25°C. Wyjątkiem jest okres spoczynku, o czym poniżej. Kaktusy lubią stanowiska jasne, ale nie tolerują bezpośredniego, intensywnego nasłonecznienia. Ziemia w doniczce powinna być stale umiarkowanie wilgotna.

Nie należy doprowadzać do wysychania podłoża ani przez wiele tygodni zbyt mocno podlewać. Nadmiar wilgoci, przede wszystkim w połączeniu z zimną ziemią, powoduje najczęściej gnicie korzeni. Na substrat nadaje się specjalna ziemia dla epifitów. Mieszanka ta odznacza się dużą przepuszczalnością wody.

Rośliny nawozimy tylko w lecie co 14 dni specjalnym nawozem dla epifitów lub połową dawki dla roślin pokojowychDla kwitnienia grudników ważny jest okres spoczynku. Między wrześniem i październikiem trzymamy je w temperaturze 15-18°C i minimalnie podlewamy.