Nieszpułka zwyczajna Mespilus germanica L. należy do rodziny różowatych Rosaceae. Naturalnie rośnie w Azji Środkowej i Mniejszej oraz na Kaukazie. W krajach śródziemnomorskich uprawiana była już 3 tys. lat temu, a po nich „zadomowiła się” również we Francji, Niemczech i Anglii. Obecnie spotyka się ją w pojedynczych ozdobnych egzemplarzach w parkach i ogrodach w Europie Południowej i Zachodniej.

Nieszpułka zwyczajna to krzew lub małe drzewo dorastające do 5 m. Ma ciekawy  pokrój, tworzy szeroką, przeważnie nisko osadzoną parasolowatą koronę. Liście są duże, lancetowate, zielone z połyskiem lub żółto, srebrno paskowane, drobno piłkowane, od spodu biało omszone, przebarwiające się jesienią na żółto.

Kwiaty ma samopylne, duże, do 5 cm średnicy, 5-płatkowe, białe lub kremowe, wyrastające pojedynczo na szczycie prawie wszystkich pędów. Zakwitają na przełomie maja i czerwca, co jest korzystne w naszych warunkach, bo  pozwala uniknąć uszkodzeń wywołanych wiosennymi przymrozkami.

Nieszpułka rodzi kuliste lub gruszkowate owoce średnicy do 4 cm, z zachowanymi działkami kielicha na wierzchołku, które nie zasychają po kwitnieniu. Rozwijają się z owocami, u niektórych odmian osiągając do 3 cm długości.

Owoce są małe, barwy zielonożółtej lub brązowej, czasami z niewielkim czerwonym rumieńcem, przypominają małe jabłka lub dzikie gruszki. Są twarde i cierpkie, nie nadają się do jedzenia prosto z drzewa. Zbiera się je po opadnięciu liści, tuż przed przymrozkami lub zaraz po pierwszych przymrozkach i przechowuje w chłodnym miejscu. Miąższ dojrzałych owoców jest ciemny i konsystencją przypomina pieczone jabłko, ma słodko-kwaśny smak i intensywny aromat. Zawiera znaczne ilości garbników wspomagających pracę jelit, cukrów, kwasów organicznych, pektyn, soli mineralnych oraz witaminy C, przez co są cennym urozmaiceniem naszej diety. Owoce można spożywać na surowo lub w postaci przetworzonej jako główny składnik lub dodatek do dżemów, konfitur czy kompotów.

Nieszpułka rośnie najlepiej na lekko wilgotnych, dobrze nasłonecznionych stanowiskach, które sprzyjają  wykształcaniu większych owoców. Wymaga gleb dobrych i żyznych, podczas surowych zim może częściowo przemarzać.

Młode drzewka prowadzimy przy palikach, w pierwszych latach okrywamy je przed zimą. Roślina nie wymaga specjalnego cięcia, jedynie usuwania zeschłych lub chorych gałązek. Krzew rozmnaża się generatywnie z nasion, a typy wielkoowocowe wegetatywnie przez szczepienie lub okulizację na podkładkach głogu, gruszy i pigwie. Nieszpułka doskonale nadaje się do obsadzania terenów zieleni, parków, ogrodów i działek.

Cenne odmiany nieszpułki

Do najbardziej wartościowych odmian nieszpułki można zaliczyć:

‘Dutch Giant’ – znana też jako Holenderska Wielkoowocowa. Bardzo plenna, stara odmiana. Pierwsze owocowanie obserwuje się u bardzo młodych, nawet dwuletnich roślin, a samo drzewo rośnie dość silnie. Owoce duże, do 5 cm średnicy, lekko spłaszczone, smaczne. Liście tej odmiany przypominają liście laurowe.

‘Nottingham’ – odmiana wyhodowana w 1850 roku w Anglii, wysoki krzew lub niewielkie drzewo. Owoce małe, 3-4 cm, bardzo dekoracyjne ze względu na długie działki kielicha, niezwykle smaczne.

‘Royal’ – odmiana pośrednia w stosunku do dwóch wyżej wymienionych o średnich wzroście, owocach i smaku.

‘Stoneless’ – o owocach 2-cm średnicy, pozbawionych nasion, bardzo smacznych i przeznaczonych do długiego przechowywania.

‘Süssmispel‘ – odmiana o średniej wielkości owocach, bardzo smacznych, nadających się do spożycia bez przemrożenia, zawierających największą ilość cukru.