Rodzaj żurawka Heuchera obejmuje około 55 gatunków pochodzących z gór i lasów Ameryki Północnej i Środkowej. Większość roślin jest zimozielona. Ich atrakcyjne ozdobne liście w różnych kolorach i o różnej strukturze osadzone są na  długich ogonkach. Żurawki kwitną od maja do sierpnia. Pojedyncze drobne kwiaty mają barwę od białej do czerwonej, znajdują się na szczycie bezlistnej łodygi kwiatowej. Kwiaty, w zależności od gatunku, zebrane są w grona lub luźne wiechy.

Żurawka potocznie nazywana jest drżączką ze względu na drżenie delikatnych kwiatów przy najmniejszym podmuchu wiatru. Mimo że kwiatostany są niepozorne, nie sposób ich nie zauważyć nawet w wielogatunkowej kompozycji.  Żurawka krwista Heuchera sanguinea ma liście zielone, okrągłe lub nerkowate, gęsto owłosione, kwiaty czerwone.

 

Żurawka drżączkowa Heuchera x brizoides

Żurawka drżączkowa – okrągłe, przyziemne liście mają karbowany brzeg. Kwiaty są drobne, dzwonkowate, czerwone, różowe lub białe, umieszczone na cienkich, sztywnych pędach. Żurawka amerykańska Heuchera american – młode liście są marmurkowate i żyłkowane, starsze stają się błyszczące, intensywnie zielone. Kwiaty są brązowo-zielone. Żurawka drobnokwiatowa Heuchera micrantha tworzy zwarte kępy klapowanych liści. Kwiaty są drobne, beżowo-różowe.

Królową wśród żurawek drobnokwiatowych jest odmiana ‘Palace Purple’ o silnie błyszczących purpurowo lub wiśniowo-czerwonych liściach. W miejscach cienistych liście będą mniej wybarwione i mniej błyszczące. Najmłodsze listki są marmurkowate i żyłkowane. Rośliny tworzą kępy długoogonkowych liści wysokości 30 centymetrów i średnicy do 50 centymetrów. Roślina kwitnie od maja do sierpnia. Na łodydze kwiatostanowej tworzą się wiechy składające się z drobnych beżowych kwiatów. ‘Palace Purple’ można rozmnażać poprzez wysiew z nasion. Uzyskane siewki w dużym stopniu powtarzają cechy rośliny matecznej.

Żurawki stosunkowo wolno rosną. Szczególnie po ostrych zimach w pierwszych dwóch sezonach długo się regenerują. To byliny stosunkowo łatwe w uprawie. Rośliny o jasnych liściach lepiej rozwijają się na stanowiskach bardziej nasłonecznionych. Im ciemniejsze liście, tym mniej światła potrzebuje roślina. Podłoże powinno być przepuszczalne, próchniczne, średnio wilgotne, o odczynie obojętnym. Są przeciętnie mrozoodporne.

 

Nowoczesne wcielenia żurawki

 

 

Sadzenie i zimowa ochrona żurawek

W północno-wschodnich rejonach Polski należy osłaniać roślinę przed nadejściem mrozów: korą, liśćmi lub agrowłókniną ogrodniczą. Żurawkę, która rośnie w jednym miejscu od wielu lat, a jej liście zasychają od środka, należy jesienią lub wczesną wiosną wykopać, podzielić na kilka mniejszych części i z powrotem wsadzić na nowe stanowiska, w których gleba jest przekopana na co najmniej 30 centymetrów. 

Żurawki o najbardziej dekoracyjnych liściach należy posadzić na pierwszym planie lub na obwódkach rabat. Ciekawie prezentują się na rabatach wśród niskich bylin, takich jak bodziszki, przywrotniki, funkie czy paprocie. Można je także zestawiać z tawułami, bukszpanem, iglakami i ozdobnymi trawami. Z powodzeniem można je włączyć w barwne kompozycje, nad brzegiem stawu czy w ogródkach skalnych.

Można nimi także obsadzać krzewy i drzewa, które mają kontrastowe liście. W każdym miejscu w ogrodzie żurawki będą mile widziane. Dobrze prezentują się w grupie 10-15 sztuk posadzonych w 30-cm odstępach.

 

Ozdobne liście na rabacie bylinowej

Sadząc w ogrodzie żurawki, nie musimy obawiać się ślimaków. Ani też słońca, bo przy wystarczająco wilgotnej glebie wiele odmian o czerwonych liściach radzi sobie na rabacie całkiem dobrze. Warto wiedzieć, że żółtopomarańczowa odmiana ‘Caramel‘ również uchodzi za odporną na upały. Sadząc żurawki razem z fioletowymi jesiennymi astrami i rozchodnikiem okazałym Sedum spectabile lub z białym zawilcem hupeheńskim Anemone hupehensis, uzyskamy wspaniałą kompozycję.

Na okrywy nadają się nowe długopędowe odmiany żuraweczki x Heucherella. Wyhodowane zostały w USA, gdzie wykorzystywano je do obsadzania ampli. Do popularnych odmian należą: ‘Sunrise Falls‘ (małe zdjęcie), ‘Glacier Falls‘ (liście zielone z czerwonym żyłkowaniem) i 'Copper Cascade' (pomarańczowo-żółte).

 

Żurawki w doniczkach

Gdy w szkółce ogrodniczej spojrzymy na rozmaitość żurawek Heuchera, to chcielibyśmy natychmiast zabrać jak najwięcej spośród nich do domu. Szybko podejmujemy decyzję urządzenia na nowo wszystkich doniczek obsadzonych dotąd kwiatami letnimi. Wybranie tych najpiękniejszych zajmuje jednak więcej czasu...

Podjęcie decyzji, które spośród wszystkich odmian o purpurowych, karmelowych, złocistożółtych i jabłkowozielonych liściach wziąć, jest prawdziwym wyzwaniem. A gdy się wreszcie z tym uporamy, to musimy jeszcze znaleźć odpowiednie rośliny towarzyszące.

Nie jest to trudne choćby dlatego, że żurawki dobrze wyglądają obok prawie wszystkich jesiennych kwiatów i tym samym dają rozliczne możliwości kompozycyjne. Świetnie pasują do jesiennych astrów Aster, dalii Dahlia i cyklamenów Cyclamen, można je również z powodzeniem zestawiać z fiołkiem rogatym Viola cornuta i bratkami, których szczyt kwitnienia przypada dopiero na miesiące wiosenne. Do tego fantastycznie kontrastują z trawami. Czasami w podjęciu decyzji pomaga wypróbowania na miejscu dwóch lub trzech różnych aranżacji.

 

Warunki uprawy żurawek

Podstawowym warunkiem, aby żurawki mogły pokazać się z najlepszej strony, jest w większości przypadków półcieniste stanowisko. Ogólna zasada mówi, że im jaśniejsza barwa liści, tym więcej cienia potrzebuje roślina. Na przykład żółtolistna odmiana ‘Citronella’ wymaga pełnego zacienienia, bo w przeciwnym razie na liściach występują oznaki oparzenia. Poza tym trzeba zapewnić roślinom trochę żyznej ziemi do kwiatów, aby miały dobry start, jakiego potrzebują także rośliny o ozdobnych liściach.

Żuraweczka x Heucherella, czyli krzyżówka między żurawką Heuchera i tiarellą Tiarella, jest nowością na naszym rynku. Te rośliny są równie żywotne jak ich bardziej znane krewniaczki. Przeważnie zachowują liście na zimę, a latem wydają podobne wiechy filigranowych kwiatów. Ta ostatnia cecha jest nieistotna w przypadku obsady jesiennej, ale warto wieloletnie z natury żurawki i żuraweczki w następnym roku, gdy muszą ustąpić miejsca nowym kwiatom letnim, przesadzić do osobnych doniczek.

Jeżeli nawet nie mamy miejsca na balkonie, to na rabacie bylinowej z pewnością znajdzie się dla nich jakaś luka. Warto pamiętać o tym, że żurawki i żuraweczki, których największą zaletą jest to, że pozostają ozdobne cały rok, rozmnaża się przez podział rozrośniętych kęp wiosną lub jesienią. Bardziej doświadczonym ogrodnikom można polecić sadzonkowanie.

 

Zalety uprawy żurawek

Żurawka Heuchera to bylina wyróżniająca się przepięknymi barwami liści i pod tym względem nie ma sobie równych. Możemy wybrać spośród mnóstwa odmian rośliny o liściach cytrynowozielonych, bordowobrązowych, śliwkowych, czekoladowych, brzoskwiniowych, bursztynowych, srebrzystych i w wielu, wielu innych kolorach i tonacjach. Większość odmian tworzy też urocze delikatne  kwiatostany. Żurawki nadają się do uprawy w ogrodzie oraz we wszelkiego rodzaju pojemnikach. Mogą być sadzone pojedynczo, w grupie jedno- lub kilku-odmianowej, a także w kompozycjach z innymi gatunkami roślin.

Przez długi czas wyglądają bardzo efektownie, nie wymagając wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Najważniejsze, abyśmy posadzili je do żyznej, próchnicznej, przepuszczalnej ziemi. Pojemniki ustawiamy w miejscach lekko zacienionych (należy unikać prażącego, silnego słońca). Podlewamy tak, aby podłoże było stale wilgotne, i dokarmiamy co 3 tygodnie. Na zimę doniczki z żurawkami trzeba przenieść do zimnego pomieszczenia lub starannie zabezpieczyć przed mrozem.

 

Żurawki - zastosowanie na rabatach

W ciągu minionych kilkunastu lat żurawki Heuhera bardzo się zmieniły. I to dosłownie pod każdym względem. Współczesne odmiany są znacznie odporniejsze, zdrowsze i bujniej się rozwijają. Liście nowych odmian odznaczają się ciekawszym wybarwieniem i formą.

Od kwietnia do września byliny są ozdobione wysokimi kwiatostanami skupiającymi drobne białe, różowe lub purpurowe kwiaty. Różowo kwitnące kwiatostany można suszyć. Ich kolor doskonale się zachowuje. Delikatny pokrój żurawki optycznie rozluźnia kompozycje z suszonych roślin.

Żurawek jest obecnie tak dużo, że trudno jednoznacznie wskazać najpiękniejszą. Zadania nie ułatwia też fakt, że żurawka nie tworzy spójnego rodzaju pod względem cech rozwojowych i zastosowania. Dzięki tak dużemu doborowi różnokolorowych odmian żurawka ułatwia tworzenie barwnych kompozycji roślinnych.

Odmiany silnie rosnące tworzą kępy średnicy do 45 centymetrów i sprawdzają się wyśmienicie zarówno w zastosowaniach okrywowych, np. do zdobienia nasadzeń z roślin drzewiastych, jak i obwiedniowych, np. do obsadzania brzegów rabaty.

 

 

Mniejsze odmiany, jak ‘Regina’, mogą być uprawiane w ogródkach skalnych lub w pojemnikach. Uwaga, odmiany czerwonolistne należy eksponować na słonecznych stanowiskach; w słabym oświetleniu zielenieją. Żurawki o czerwonobrązowych liściach tworzą wspaniałe akcenty barwne na klasycznych rabatach. Jeśli w ubarwieniu ich liści występują odcienie fioletu, to można je zestawiać z purpurowymi lub różowymi kwiatami.

Żurawki o liściach żółtych i pomarańczowych czują się najlepiej w miejscach półcienistych (podobnie jak odmiany zielone). Gdy rosną w słońcu, na liściach powstają plamy. Żurawki najlepiej rosną w żyznym, lekko wilgotnym podłożu.

 

Wiosenna pielęgnację żurawek

Wiosną uprawy warto zasilić odrobiną kompostu, który przyspieszy rozwój i kwitnienie bylin. To również doskonała okazja, aby zakopczykować wypiętrzające się z czasem kłącza korzeniowe. Żurawki bujnie się rozrastają dzięki podziemnym rozłogom. Rośliny rozmnaża się przez podział kępy, odmładzając ją jednocześnie.

Podziału dokonujemy co 3-4 lata. Sadzi się je w rozstawie 30x30 cm. Puste przestrzenie szybko porastane są młodymi przyrostami. Wszystkich ucieszy zapewne wiadomość, że żurawki, mimo apetycznego wyglądu, są omijane szerokim łukiem przez ślimaki.