Autorką tekstu jest dr Katarzyna Wróblewska 

Izolacja przestrzenna kontynentu australijskiego sprawiła, że gatunki zwierząt i roślin przybrały tam kształty niespotykane nigdzie indziej. Nic dziwnego, że tamtejsze rośliny od lat wzbudzają u nas duże fascynacje i coraz częściej znajdują zastosowanie jako rośliny ozdobne. Jedną z takich grup jest rodzina srebrnikowatych Proteaceae, wykorzystywanych głównie na kwiaty cięte.

Chociaż w Australii znajdziemy najwięcej gatunków srebrnikowatych, jej przedstawiciele rosną także w Afryce Południowej i to właśnie południowoafrykańskie gatunki najczęściej spotyka się w kwiaciarniach. Niezależnie od miejsca pochodzenia, jest to jedna z najbardziej osobliwych rodzin świata roślin. Są to przede wszystkim zawsze zielone rośliny drzewiaste o pięknych kwiatostanach.

 

 

Afrykańska piękność

Jedne z najbardziej imponujących, przypominające koszyczek z rodziny astrowatych, ma południowoafrykański srebrnik Protea. Są to niskie krzewy osiągające 1-3, rzadziej 5 m. Przez tubylców nazywane są garnkami miodu, ponieważ kwiatostany wydzielają bardzo dużo nektaru.

U srebrnika królewskiego Protea cynaroides, uważanego za narodowy kwiat RPA, kwiatostany mogą osiągnąć 30 cm średnicy. Ozdobione są czerwonymi albo różowymi liśćmi przykwiatowymi, które u odmian ozdobnych (jest ich kilkadziesiąt) mogą być także białe lub kremowe. Inny często uprawiany gatunek srebrnika to Protea neriifolia. Jego kwiatostany są wydłużone, a dachówkowato zachodzące na siebie liście przykwiatostanowe obrzeżone są licznymi włoskami.

Spośród gatunków południowoafrykańskich jako rośliny ozdobne uznanie zdobyły również czerwone, różowe, pomarańczowe lub żółte kwiatostany Leucospermum. Dzięki długim szyjkom słupków przypominają najeżoną szpilkami poduszeczkę. Z kolei srebrzan Leucadendron uprawiany jest przede wszystkim ze względu na dekoracyjne ulistnienie i małe kwiatostany otoczone barwnymi liśćmi przykwiatostanowymi, które mogą być zielone, czerwone, kremowe lub żółte.

Poznajcie najpopularniejsze rośliny doniczkowe

 

Wyjątkowa banksja szkarłatna

Spośród gatunków rosnących w Australii najczęściej uprawia się banksję szkarłatną Banksia cocciceaSą to krzewy dorastające do 8 m, o niedużych (do 8 cm) czerwonych kwiatostanach. 

Banksje wyróżniają się specyficznymi przystosowaniami do rozwoju w miejscach narażonych na częste pożary. Wysoka temperatura jest wręcz konieczna do otwarcia się owoców i uwolnienia nasion. Cenione są także gatunki z rodzaju Grevillea, np. Grevillea robusta o żółtych kwiatach ułożonych w kwiatostanie parami. Trzeba też wspomnieć o innym australijskim rodzaju o wartościach użytkowych – o makadamii Macadamia. Nasiona niektórych gatunków, nazywane orzechami makadamia, wykorzystywane są w przemyśle cukierniczym.

Większość spośród ponad 1000 gatunków wykształciła specyficzne przystosowania do suchego klimatu. Uprawy tych roślin prowadzone są głównie w Afryce Południowej oraz Kalifornii i na Florydzie. Kwiatostany są bardzo trwałe i jeśli spełnimy pewne warunki, mogą stać w wazonie nawet przez 30 dni.

Aby jak najdłużej pozostały świeże, należy do wody w wazonie dodać cukier (2 łyżki na litr wody), a roztwór ten zmieniać co 2-3 dni. Przy każdej zmianie wody skraca się pędy o 2-3 cm, ponieważ narastająca tkanka przyranna (kalus) zatyka pędy i nie pozwala na pobieranie wody. Kwiatostany można też zasuszać. Wiele z nich, np. protei i banksji, sprzedawana jest jako tzw. susz egzotyczny.

Od niedawna niektóre gatunki sprzedawane są w doniczkach, do uprawy na balkonach i tarasach. Do tego celu najlepiej nadają się gatunki lub odmiany o niskim wzroście. Najczęściej uprawia się tak srebrnika królewskiego i Leucospermum.

Jak rozmnażać srebrnikowate?

Te wyjątkowe rośliny rozmnaża się z nasion lub półzdrewniałych sadzonek pędowych. Nasiona powinny być wcześniej moczone w wodzie przez 24 godziny, a nasiona srebrzana i Leucospermum przed wysiewem należy stratyfikować w temperaturze 5°C. Nasiona wysiewa się pojedynczo do doniczek, w podłoże z torfu i perlitu.

Do skiełkowania potrzebna jest im temperatura 15-18°C. Nie zniechęcajmy się, jeżeli w doniczkach długo nie będzie widać siewek, ponieważ kiełkowanie może trwać bardzo długo, nawet trzy miesiące.

Ponieważ nie są to rośliny mrozoodporne (tylko niektóre banksje znoszą spadki temperatury do 0°C), rośliny zimę powinny spędzać w chłodnych (5-15°C) i suchych pomieszczeniach, latem zaś mogą być przenoszone na zewnątrz. Stanowisko powinno być słoneczne. W czasie wzrostu rośliny podlewamy umiarkowanie, zimą natomiast podlewanie ogranicza się do minimum – tylko tak, żeby nie dopuścić do przesuszenia podłoża.

Najlepszym podłożem dla tych roślin jest mieszanina torfu wysokiego, perlitu i ziemi gliniastej (3:3:1) o odczynie kwaśnym. Nawozić należy ostrożnie. Rośliny, dzięki specjalnym korzeniom, przystosowane są do pobierania nawet najmniejszych ilości składników pokarmowych, a przy tym są bardzo wrażliwe na wysoką zawartość azotu i fosforu w podłożu, który powoduje przebarwienia na liściach.