Ozdobne czosnki są bliskimi krewnymi szczypiorku, cebuli i pora. Idealnie kuliste kwiatostany większości gatunków czosnku doskonale komponują się z wieloma roślinami rabatowymi, dając kontrastowe zestawienia np. z trytomą, pustynnikiem, ostróżką czy ozdobnymi trawami.

Czosnki występują na półkuli północnej i liczą około 300 gatunków. Należą do rodziny liliowatych. Są wśród nich rośliny niskie (około 20 cm), jak i bardzo wysokie, sięgające 1,5 m. Do tych ostatnich należy, pochodzący z Iranu, Afganistanu i centralnej Azji, najpopularniejszy czosnek olbrzymi Allium giganteum. W czerwcu na długich pędach pojawiają się ciemnofioletowe kwiatostany średnicy 20-30 cm.

Dekoracyjne liście są wrażliwe na szarą pleśń. Należy sadzić go w zacisznych miejscach, a na zimę przykryć cebulę korą. Czosnek aflatuneński A. aflatunense osiąga wysokość ok. 80-100 cm i na początku kwitnienia jego kwiaty są liliowe, a później przebarwiają się na purpurowo.

Trochę niższy od niego, występujący dziko w Turcji i Iranie, jest czosnek białawy A. christophii, o szarozielonych liściach i kwiatostanach osadzonych na pędach wys. 40-60 cm. Kwitnie od końca czerwca do końca lipca. Wcześniej, bo w maju, zakwita czosnek karatawski A. karataviense. Jego kwiatostany są osadzone na grubych pędach sięgających dł. 30 cm. Początkowo mają barwę srebrzystobiałą, z czasem różowieją.

Owocostany są purpurowoczerwone, co w zestawieniu z szarozielonymi, szerokimi liśćmi powoduje, że gatunek zdobi ogród przez cały sezon. Polecany jest do skalnych ogródków i na rabaty.

Do najniższych roślin tego rodzaju należy pochodzący z południowej Europy czosnek złocisty A. moly. Jego kwiatostan przybiera kształt płaskiego baldacha i pojawia się już pod koniec maja. Kwitnie około 30 dni. Jest to jeden z nielicznych gatunków znoszących półcieniste stanowisko. Zalicza się do nich również czosnek niedźwiedzi A. ursinum, roślina o mocnym, charakterystycznym zapachu, która występuje w naszych lasach.

Uprawa i pielęgnacja czosnku

Większość czosnków preferuje miejsca słoneczne o podłożu żyznym, przepuszczalnym i zasobnym w wapń. W jednym miejscu mogą pozostawać przez kilka lat, dlatego gleba przed ich posadzeniem powinna być odchwaszczona i nawieziona kompostem. Wczesną wiosną, tuż przed ich kwitnieniem, warto zasilić rośliny nawozem wieloskładnikowym. Podczas letnich suszy należy je podlewać. Kiedy czosnki nadmiernie się zagęszczą, trzeba je rozsadzić. Dzieje się tak na ogół po 4-5 latach uprawy.

Latem, w lipcu lub sierpniu, gdy tylko zżółkną liście, wykopujemy cebule. Nie można czekać, aż liście całkowicie zaschną, gdyż wtedy trudno byłoby je znaleźć. Po wykopaniu kładziemy cebule w osłoniętym od deszczu, ocienionym i przewiewnym miejscu.

Na przełomie września i października ponownie sadzimy. Głębokość dołków zależy od wielkości cebul i powinna być równa ich podwójnej wysokości. Podczas sadzenia można oddzielić płaskie cebulki przybyszowe. Stają się one okrągłe po 2-3 latach i dopiero wtedy może zakwitnąć. Jeżeli chcemy uzyskać dużą ilość egzemplarzy potomnych, możemy spróbować rozmnożyć je z nasion wysiewanych jesienią do inspektu lub na rozsadniku. Siewki wschodzą wczesną wiosną.

W ciągu sezonu trzeba je podlewać i dwukrotnie, w kwietniu i czerwcu, zasilić nawozem wieloskładnikowym. Kiedy rośliny zaczną zasychać, wykopujemy młode cebule i do jesieni przechowujemy w skrzynce przysypane trocinami.