Wszystkie warzywa sałatowe, pomijając różniące je rodziny botaniczne, można podzielić na dwie grupy. Do jednej należą odmiany, które zawiązują mniej lub bardziej zwarte główki. W drugiej znajdują się rośliny, których liście tworzą luźne rozety lub wyrastają pojedynczo.

Także jesienią ważne miejsce wśród najbardziej cenionych i popularnych roślin liściowych zajmują sałaty głowiasta i masłowa. Nowsze odmiany najczęściej nie nadają się do uprawy w późnych terminach. Wśród starych jednak znajdziemy więcej takich, które wytrzymują zimowe temperatury. ‘Winterbutterkopf’ czy ‘Wintermarie’ nie potrzebują szklarni. Także ‘Maikönig’ i ‘Humil’ odznaczają się zdumiewającą odpornością na przemarzanie. Nasiona żywotnych odmian wysiewamy do małych doniczek najpóźniej na początku września.  

Sadzonki flancujemy na grządce po 4-6 tygodniach. Najlepiej sadzić je trochę głębiej niż zwykle, aby zmniejszyć niebezpieczeństwo mocnego przemarzania. W zależności od odmiany i terminu siewu jeszcze późną jesienią można wyciąć kilka główek. Większość sałat może dalej rosnąć, aby doczekać zbioru już od marca. Cykoria sałatowa i endywia przetrwają zimę tylko w inspekcie lub pod okryciem z włókniny. Niektóre odmiany, np. ‘Bubikopf 2’, mogą parę mroźnych nocy przetrwać bez strat.  

Rzadko uprawiana jest u nas cykoria liściowa. Szkoda, gdyż niektóre odmiany, np. ‘Red Rib’, rosną podobnie szybko jak sałata liściowa i po paru tygodniach zapewniają plon bogaty w witaminy. Liście wszystkich cykorii zawierają zdrowe substancje gorzkie, dlatego odznaczają się mniej lub bardziej gorzkim smakiem. Niektóre nowe odmiany, np. ‘Pan di Zucchero’ i ‘Zuccherina di Trieste’, są prawie zupełnie pozbawione goryczy.


Najbardziej polecane odmiany

1. Sałata głowiasta ‘Goldforelle’ wyróżnia się czerwono nakrapianymi liśćmi. Słomiana ściółka izoluje późne uprawy od przemarzniętej ziemi.

2. Sałata dębolistna udaje się także w skrzynkach balkonowych. Jej uprawę można zacząć najpóźniej w połowie września.

3. Cykoria liściowa, jak np. ‘Red Rib’ o ciemnoczerwonych nerwach liściowych lub ‘Zuccherina di Trieste’ o liściach jasnozielonych, jest gotowa do zbioru po 6-8 tygodniach od wysiewu.

 

 

4. Radicchio ‘Rossa di Verona’ tworzy podłużne główki. W dobrym stanie może przezimować w inspekcie lub nieogrzewanej szklarni.

5. Warzuchę lekarską wysiewamy w doniczkach na początku września. Później młode rośliny wysadzamy w kępach. Bogate w witamię C warzywo liściowe dobrze smakuje w surówkach lub duszone.

6. Rukola (rokietta siewna) jest bardziej wytrzymałym wariantem łagodnej odmiany sałatowej. Ponieważ odrastające liście są często łykowate i gorzkie, po drugim cięciu należy wysiać nowe rośliny.

 

Praktyczne rady

Może się zdarzyć, że przed końcem ogrodowego sezonu pozostaną nam niewysiane nasiona różnych sałat liściastych i głowiastych. Warto wykorzystać je na jesienny zbiór. Resztki z kilku torebek mieszamy i wysiewamy tak gęsto jak sałatę liściową. Pierwsze listki zrywamy, gdy osiągną długość ok. 7 cm. Rośliny nielubiące obrywania liści natychmiast znikną, ale z pozostałych dalej możemy uszczykiwać młode listki.

 

7. Radicchio ‘Rossa di Verona’ wypuszcza w lecie zielone liście. Gdy temperatura spada, młode liście przebarwiają się na czerwono.

8. Endywia, cykoria korzeniowa i radicchio dobrze rosną w swoim towarzystwie i są gotowe do zbioru, gdy inne warzywa liściowe znikają z grządki.

9. Kapusta sitowata (gorczyca sarepska) ‘Green in Snow’ nie boi się śniegu i mrozu. Jednak młode rośliny przeznaczone na zbiór zimowy należy chronić okrywą ze stroiszu lub agrowłókniny.

10. Gorczycznik (rzeżucha zimowa) może przezimować w doniczce na balkonie lub tarasie. Ciągły zbiór listków
o chrzanowym posmaku kończy się na wiosnę, gdy wyrastają pędy kwiatowe.

11. Sałaty azjatyckie wyróżniają się pikantnym gorczycowym smakiem. Mieszankę czerwonych i zielonych odmian można czasem kupić w formie krążków z nasionami. 

12. Roszponka wypuszcza delikatne liście nieodporne na silniejszy mróz. Niektóre odmiany wytrzymują spadki temperatury do -15°C.