Ciemierniki - charakterystyka

Ciemierniki należą do najbardziej niezwykłych roślin uprawianych w naszych ogrodach. O ich wyjątkowości decyduje przede wszystkim zimowa pora kwitnienia. Z tego powodu ciemierniki bywają nazywane różami Bożego Narodzenia. Nic dziwnego, że zawędrowały także do mieszkań, stając się bardzo modną ostatnio alternatywą dla najpopularniejszej bożonarodzeniowej gwiazdy – poinsecji. Moda na ciemierniki wychodzi naprzeciw miłośnikom różnych stylów. Jako przedstawiciele flory europejskiej rośliny te doskonale sprawdzają się w wystroju ekologicznym, w towarzystwie surowego drewna, mchów i gałązek. Równie dobrze ciemierniki mogą służyć do dekoracji wystawnego bożonarodzeniowego stołu. Ich białe kwiaty pięknie wpisują się w typowo zimową kolorystykę.

Do rodzaju ciemiernik Helleborus należy około 20 gatunków występujących głównie w Europie i Azji Mniejszej, z których dwa gatunki: ciemiernik czerwonawy H. purpurascens i ciemiernik zielony H. viridis rosną także w Polsce. Najczęściej uprawianym gatunkiem ciemiernika jest ciemiernik biały H. niger, rosnący m.in. u naszych zachodnich i południowych sąsiadów.

Ta zaskakująca rozbieżność w nazwie polskiej i łacińskiej (niger znaczy czarny) wynika z faktu, że łacińska nazwa wzięła się od bardzo ciemnych korzeni tych roślin, natomiast polska od barwy kwiatów. Nazwa ta nie do końca odpowiada jednak rzeczywistości, ponieważ kwiaty ciemiernika zmieniają swoją barwę wraz z wiekiem. Na początku są białe, pod koniec kwitnienia różowe, a po przekwitnięciu zielone. Zielone zabarwienie kwiatów wyraźnie wskazuje, że powabnią kwiatów nie są płatki, ale rozbudowane działki kielicha. Sprawia to, że kwiaty bardzo długo, nawet po przekwitnięciu, pozostają dekoracyjne. Pięknym tłem są dla nich efektowne ciemnozielone i błyszczące liście.

Kwiaty zawiązują się jesienią i mogą rozkwitać już w listopadzie (w Polsce najczęściej na przełomie lutego i marca). Fakt ten wykorzystuje się do produkcji roślin kwitnących w doniczkach. W zależności od odmiany, rośliny produkowane są na jesienny, zimowy lub wiosenny (często bywają sprzedawane na Walentynki) termin kwitnienia, przy czym warto wiedzieć, że rośliny pędzone później, kwitną obficiej.

Do uprawy doniczkowej wybiera się przede wszystkim odmiany obficie kwitnące, o kwiatach wzniesionych nad liśćmi. Oprócz ciemiernika białego do uprawy w doniczkach wykorzystuje się również wiele mieszańców zaliczanych do gatunku ciemiernik ogrodowy H. hybridus. Kwiaty tych ciemierników mają różną barwę – od białej, przez różową, zielonkawą, po niemal czarną i różny stopień wypełnienia (mogą być pojedyncze, pełne lub półpełne). Liczne ozdobione są kontrastowo wybarwionymi cętkami.

Jak pielęgnować ciemierniki

Ciemierniki to rośliny przystosowane do niskich temperatur. Do wywołania kwitnienia potrzebują, w zależności od odmiany, zaledwie od 4 do 12°C. Jeżeli zależy nam na długim kwitnieniu, powinniśmy trzymać rośliny w chłodnych pomieszczeniach (do 15°C), z dala od źródeł ciepła (kaloryferów, kominków, kuchenek). Dobre będzie dla nich miejsce jasne, np. na parapecie okiennym (ale nie nad kaloryferem). Nie wolno dopuszczać do przesuszenia roślin. Podłoże powinno być stale wilgotne, ale należy zapewnić możliwość odpływu nadmiaru wody. Przy odpowiedniej pielęgnacji możemy zachować rośliny
w dobrej kondycji do wiosny, kiedy będziemy mogli posadzić je do ogrodu. Nie będą się do tego nadawały rośliny, które dłuższy czas spędzą w mieszkaniu. Rośliny pędzone są bardzo wrażliwe na temperatury poniżej 0. Nie powinno się więc ich wystawiać na zewnątrz. Najlepiej, jeśli przeniesie się je do nieogrzewanych, ale chłodnych pomieszczeń (najlepiej do ogrodu zimowego).