Autorem tekstu jest dr Przemysław Bąbelewski

Najpopularniejszym drzewkiem świątecznym jest bez dwóch zdań świerk pospolity Picea abies, który naturalnie rośnie w lasach, gdzie wchodzi w skład niżowych i górskich borów świerkowych. Innym krajowym drzewem, rzadko jednak goszczącym w naszych domach, jest jodła pospolita Abies alba, która rośnie w południowej Polsce na obszarach górzystych. Czasami w sprzedaży spotyka się sosnę pospolitą Pinus sylvestris, tworzącą zespoły borów sosnowych (podstawowy lasotwórczy gatunek w Polsce).

W sklepach i punktach sprzedaży drzewek i krzewów coraz częściej można też kupić inne gatunki drzewek uprawianych na plantacjach towarowych, np.: świerk kłujący Picea pungens, przede wszystkim jego odmianę ‘Glauka’ o srebrnych igłach (popularnie, choć błędnie, nazywaną świerkiem srebrnym). Gatunek ten naturalnie rośnie w Ameryce Płn., a w Polsce jest uprawiany jako drzewo ozdobne.

 

 

Innym świerkiem uprawianym w Polsce i czasem sprzedawanym w okresie przedświątecznym jest świerk serbski Picea omorica. Jest to gatunek endemiczny, naturalnie występujący na Bałkanach w górach Tara nad rzeką Dirą. Tworzy drzewa o malowniczym pokroju, a to za sprawą przewieszających się pędów oraz widocznych białych i srebrzących się spodach igieł.

Coraz częściej można kupić jodłę kaukaską Abies nordmaniana o bardzo ładnych, błyszczących z wierzchu igłach, a pod spodem z charakterystycznymi białymi pasami. Rzadko spotyka się drzewka jodły jednobarwnej Abies concolor, naturalnie występującej w Ameryce Płn. o szarozielonych lub niebieskich płaskich igłach.

Kupując drzewko na święta, możemy wybrać ścięte w dolnej części pnia, czyli bez korzenia, lub z bryłą korzeniową zagłębioną w donicy. Pierwsze z nich uprawiane są na specjalnych plantacjach przez leśników, np. w lasach pod liniami wysokiego napięcia. Drzewka w doniczkach z systemem korzeniowym są produkowane przez ogrodników w szkółkach drzew i krzewów ozdobnych.

Pielęgnacja drzewka bez korzeni

Nabywając drzewko bez systemu korzeniowego, warto zwrócić uwagę na sposób przechowywania roślin. Powinny być one przetrzymywane na zewnątrz, w miejscu ocienionym i osłoniętym od silnie wiejących wiatrów. To ważne, bo wiatry mogą przyczynić się do szybkiego wysuszenia roślin, zaś brak korzeni uniemożliwia pobieranie wody. Sprzedawca powinien przechowywać drzewka w pomieszczeniach z niską temperaturą (ok. 8-12°C) i wilgotności ok. 70-90%. Wyższa temperatura przyczynia się do pobudzenia roślin i ich szybszego starzenia.

Urokliwe pomysły na udekorowanie ogrodu na Święta

 

W mieszkaniu lub w domu drzewko bez korzeni najlepiej ustawić w chłodnym pomieszczeniu, chłód ogranicza bowiem przebieg procesów życiowych, takich jak oddychanie i transpiracja. W większości naszych domów takich pomieszczeń niestety nie ma, więc drzewko świąteczne na ogół króluje w miejscu centralnym, gdzie gromadzą się domownicy. Postarajmy się zatem ustawić je możliwie najdalej od kaloryfera lub innych źródeł ciepła. Drzewko takie mocuje się w stojaku, do którego można wlewać wodę. Innym rozwiązaniem jest wstawienie dolnej części drzewka do pojemnika z mokrym piaskiem. Drzewka z dostępem do wody można przetrzymać do 3 tygodni, a bez wody około 7-10 dni.

Jeżeli ustawiamy drzewko w stojaku bez wody, dobrze jest umieścić pod nim pojemniki z wodą, która parując, zwiększy wilgotność powietrza wokół rośliny. Można również kilkakrotnie w ciągu dnia spryskiwać drzewko wodą. Warto dbać o wysoką wilgotność powietrza, bo brak dostępu do wody przyczynia się do szybkiego starzenia roślin i w konsekwencji do wysychania liści, czyli igieł i pędów. Objawia się to opadaniem igieł u świerków, a u jodeł i sosen zasychaniem ich razem z pędami. 

Ogrodnicy opracowali różne inne sposoby przedłużania trwałości gałązek drzew i krzewów iglastych, a nawet całych drzewek bez korzeni. Jednym z nich jest opryskiwanie gałązek gliceryną oczyszczoną lub techniczną zmieszaną z wodą. W tym drugim przypadku roztwór należy stale mieszać, bo gliceryna nie rozpuszcza się w wodzie i opada na dno pojemnika. Gliceryna pozwala na zachowanie żywej zielonej barwy igieł i zapobiega ich osypywaniu, zwłaszcza u świerków. Działa poprzez zmniejszenie transpiracji, ponieważ zatyka aparaty szparkowe. Uwaga! Gliceryną nie opryskuje się drzewek i krzewów posadzonych w doniczkach, które mają być przesadzone do ogrodu. 

 

Świąteczne drzewko w doniczce

Kupując drzewko w doniczce, czyli z systemem korzeniowym, zwróćmy uwagę na jakość bryły korzeniowej. Korzenie powinny przerosnąć bryłę, co łatwo sprawdzić: pojedyncze korzenie przerastają przez otwory w dnie doniczki.  Zwracajmy na to uwagę, bo niektórzy nieuczciwi plantatorzy wykopują drzewka 2-3 tygodnie przed sprzedażą i sadzą je do doniczek. Drzewka takie mają uszkodzony system korzeniowy i z powodu niskiej temperatury nie zdążą przerosnąć bryły korzeniowej. Przeniesione do domów i mieszkań po pewnym czasie zasychają i giną. Prawidłowo wybrane drzewko ma wszystkie pędy i gałęzie, a jego igły powinny mieć jednakową barwę bez przebarwień i zasychania.

Pielęgnacja polega na systematycznym podlewaniu, tak aby podłoże było umiarkowanie wilgotne (nie za mokre, bo brak dostępu powietrza do korzeni może powodować zamieranie rośliny). Drzewko takie powinno stać w ciepłym pomieszczeniu możliwie jak najkrócej (ok. 7-10 dni). Dłuższe przetrzymywanie przyczynia się do rozhartowywania roślin, tzn. zaczynają w nich intensywnie krążyć soki i roślina może rozpocząć wzrost – pękają pąki, z których wyrastają nowe pędy.

Nie można do tego dopuścić, bo w konsekwencji taką roślinę może uratować jedynie wystawienie do chłodnego, jasnego pomieszczenia i przetrzymanie jej aż do pierwszej dekady maja, a potem posadzenie do gruntu. Wcześniejsze wystawienie drzewka na zewnątrz spowodowałoby przemarznięcie jego nabrzmiałych pąków lub młodych przyrostów, a potem jego obumarcie.

Święta, święta i po świętach...

Zimą, gdy gleba jest zamarznięta, najlepszym rozwiązaniem jest po krótkim świątecznym pobycie w domu przenieść drzewko razem z doniczką na zaciszny balkon lub taras albo do ogrodu. Przed przemarznięciem zabezpieczamy doniczkę (a przez to system korzeniowy), owijając ją płótnem, włókniną lub nawet papierem.

Nie używamy do tego celu folii polietylenowej. Na tarasie lub balkonie dobrze jest ustawić doniczkę na kawałku styropianu, który będzie izolował przed działaniem niskich temperatur.

Roślinę tak zabezpieczoną co pewien czas podlewamy. Jeśli gleba nie zamarzła, drzewko można posadzić na miejsce stałe, ale ostrożniej byłoby zadołować doniczkę w zacisznej części ogrodu i posadzić drzewko wiosną.

By zadołować doniczkę, należy wykopać dołek jej wysokości, wstawić doniczkę, a następnie zasypać ziemią. A gdzie docelowo posadzić świąteczne drzewko?

Starajmy się wybierać stanowisko słoneczne, pamiętajmy też o tym, że świerki, sosny i jodły po latach osiągają duże rozmiary, więc potrzebują sporo przestrzeni.