Maki należą do rodziny makowatych Papaveraceae, liczącej ponad 100 gatunków przeważnie jednorocznych roślin zielnych o pochodzeniu azjatyckim, zawierających biały sok mleczny. Wykopaliska archeologiczne świadczą o tym, że mak jako roślina lecznicza i obdarzona nadprzyrodzonymi właściwościami towarzyszy człowiekowi w życiu codziennym od tysiącleci. W tradycyjnej kulturze jest symbolem śmierci i snu (bardzo często symbolem maka zdobiono nagrobki – ten zwyczaj spotyka się i dziś), a jednocześnie, z powodu niezliczonej ilości drobniutkich nasionek, oznacza płodność i dostatek.

Choć mak związany jest ze śmiercią, chronił również żywych przed szkodliwym działaniem wszelkich złych mocy i zatrzymywał nieprzyjazną człowiekowi siłę. Z tego powodu obsadzano nim granice wsi, aby nie mogła przekroczyć ich zaraza. Pęki suszonych makówek wisiały razem z innymi ziołami na strychu lub w kuchni, a nasiona maku był starannie przechowywane w spiżarniach i wykorzystywane przez cały rok, jeśli już nie do czarów, to na pewno jako wspaniały dodatek do wypieków.

Dla celów gospodarczych mak lekarski Papaver somniferum użytkowano jako roślinę oleistą. Jeszcze teraz w Chinach, Indiach, Iranie i byłych republikach ZSRR z maku uzyskuje się olej spożywczy, a także przemysłowy, służący do wyrobu farb. Wytłoki pozostające po tej produkcji są zupełnie pozbawione narkotycznych alkaloidów i bywają używane jako bardzo tucząca pasza dla zwierząt domowych. Dla celów leczniczych wykorzystuje się wchodzące w skład soku mlecznego alkaloidy – morfinę, papawerynę, kodeinę, tebainę. Niestety, obecnie mak jest najbardziej znany jako roślina narkotyczna. Stężały na powietrzu sok mleczny nosi nazwę opium. W wielu krajach hodowla tego gatunku maku jest zabroniona lub regulowana specjalnymi, rygorystycznymi przepisami prawnymi.

Spośród jednorocznych gatunków w hodowli roślin ozdobnych największe znaczenie mają trzy: mak polny, lekarski i bezłodygowy.

Mak polny Papaver rhoeas występuje w Europie Środkowej, Afryce Północnej i Azji. W Polsce rośnie jako chwast na polach i przydrożach. Owocem jest dość spora torebka-makówka wypełniona brązowymi nasionami. Osiąga wysokość 80 cm.

Mak lekarski w stanie dzikim nie jest znany. Kwiaty ma okazałe, z charakterystyczną białą, szarą lub prawie czarną plamą u nasady płatków. Odmiany uprawne mają kwiaty pełne w różnych odcieniach bieli, różu, czerwieni i fioletu. Podzielono je na dwie grupy: Laciniata flore pleno o płatkach głęboko powcinanych i postrzępionych oraz Paeoniae-flora flore pleno o płatkach całobrzegich i owalnych. Kwitną w czerwcu i lipcu. Gatunek ten można uprawiać na kwiat cięty. Nasiona przybierają kolor w zależności od barwy płatków – odmiany biało kwitnące mają nasiona jasne, a czerwone – ciemne.

Mak bezłodygowy Papaver nudicaule, inaczej islandzki lub syberyjski, rośnie na terenach arktycznych i subarktycznych. Jest niski (40-50 cm), ma niewielkie żółte kwiaty. Odmiany hodowlane mają piękne pastelowe kolory. Kwitnie w czerwcu i lipcu.

Mak wschodni, inaczej turecki Papaver orientale, jest wśród bylin należących do tego rodzaju najbardziej rozpowszechnionym, znanym od dawna w uprawie gatunkiem. Na stanowiskach naturalnych występuje w Armenii, Persji i na Kaukazie. Jest rośliną rozłogową, z dużymi pierzastymi liśćmi i wielkimi, cynobrowymi, pojedynczymi lub pełnymi kwiatami. Prace hodowlane nad otrzymaniem ciekawych odmian trwają od blisko wieku. Odmiany te są mieszańcami otrzymanymi w wyniku krzyżowania wysokich gatunków trwałych z jednorocznymi. W uprawie znajdują się odmiany wysokie (100-120 cm) o ogromnych kwiatach w kolorach od łososiowo różowego do wiśniowo czerwonego z czarną plamą u nasady płatków, a także niskie, osiągające 40-60 cm wysokości. Kwitną w maju i czerwcu. Wyglądają wtedy niezwykle efektownie i choć szybko przekwitają, należą do najcenniejszych kwiatów naszych ogrodów.

Uprawa maków wschodnich Najlepiej sadzić je na rabatach bylinowych w pobliżu roślin, które w pełni lata bujnie się rozrastają (np. gipsówka), gdyż wkrótce po przekwitnięciu część nadziemna znika i zostaje dość duże puste miejsce. Wiosną za to rosną bardzo bujnie. Mak wschodni wymaga żyznej gleby wapiennej oraz słonecznego stanowiska. Do gruntu sadzimy je w maju w 40-60-cm odstępach. W przypadku przesadzania roślin starszych, które musimy wykonać wczesną wiosną lub w sierpniu, należy roślinę głęboko podkopać, gdyż ma długie (do 100 cm) mięsiste korzenie. Podczas mrozów maki wschodnie wymarzają, dlatego na zimę trzeba je okryć grubą warstwą liści lub kory. Wysiew nasion daje przeważnie różnobarwną mieszankę, z wyjątkiem typowych, czerwonych odmian, więc lepiej rozmnażać je wegetatywnie poprzez sadzonki korzeniowe cięte na jesieni lub w ciągu zimy. Umieszczamy je w doniczkach, w których do maja utworzą dostatecznie silną bryłę korzeniową zapewniającą kwitnienie rośliny w pierwszym roku.

Maki do wazonów Maki równie pięknie wyglądają jako kwiaty cięte, zwłaszcza w dużych czarnych wazonach i w tzw. siwakach. Ścina się je w fazie lekko rozchylonego pąka. Aby przedłużyć ich istnienie, należy natychmiast po cięciu przypiec końcówki pędów nad ogniem lub zanurzyć je w gorącej wodzie (ok. 50OC), trzymając je ukośnie, aby osłonić delikatne płatki od ciepła. Czynności te mają na celu opróżnienie przewodów mlecznych z soku. Dopiero po tym zabiegu maki można wstawić do wazonu z letnią wodą.