Wrzesień to najlepsza pora na założenie wrzosowiska. Można to zrobić także w innych miesiącach, ale tylko teraz mamy niepowtarzalną okazję wybierania roślin w pełni rozwiniętych, z łatwo rozpoznawalnym kolorem kwiatów i liści. Wykonanie nasadzenia z kilku różnobarwnych odmian staje się o wiele łatwiejsze. 

W naturze wrzosy rosną w mało urodzajnej, suchej, kwaśnej glebie, i takie też warunki należy im stworzyć w ogrodzie. Bardzo dobry efekt daje sadzenie roślin na terenach o nieregularnej rzeźbie. W planie warto uwzględnić skałki, a także drzewka i krzewy, bo są to elementy scalające aranżację. Wrzos pospolity jest jedynym gatunkiem reprezentującym rodzaj Calluna, mimo to jego odmiany są liczone w setkach.

Wśród nich są zarówno niskie krzewinki do nasadzeń typowo kobiercowych (o wysokości poniżej 10 cm), jak i wyższe krzewy do nasadzeń rabatowych. Liście mogą być szare, zielone, żółte lub czerwonawe. Wrzosy nie wyglądają dobrze pojedynczo, dlatego zawsze trzeba je łączyć w grupy liczące po kilka, kilkanaście krzewinek. Najlepiej wyglądają wrzosowiska zaaranżowane z dwóch, trzech, maksymalnie czterech odmian.   

 

 

Wrzosów nie sadzi się do zwykłej ogrodowej ziemi, lecz kwaśnego podłoża torfowego, które zwykle trzeba dopiero nanieść. To ten sam rodzaj substratu, który stosuje się w uprawie takich roślin, jak m.in. wrzosiec, borówka amerykańska, magnolia, hortensja, azalia, różanecznik, paproć i żywotnik. Opakowanie pięciolitrowe można kupić za ok. 5 zł. Rośliny sadzimy w odstępach 20-30 cm na stanowiskach słonecznych i osłoniętych od wiatru. Takim miejscem jest np. rabata przed tarasem o południowej wystawie. Wrzos nie lubi mokrego podłoża, ale latem, szczególnie w czasie upałów, powinien być regularnie nawadniany. Rośliny korzenią się płytko, dlatego dobrze jest podlewać je często, ale z umiarem.

Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie kilkucentymetrowej wyściółki, na przykład z rozdrobnionej kory, która pomaga utrzymać należytą wilgotność podłoża, ale dodatkowo ogranicza rozwój chwastów, a zimą jeszcze ociepla korzenie. Po pierwszych poważniejszych przymrozkach całe wrzosowisko zaleca się okryć świerkowymi gałązkami lub agrowłókniną (nie wolno stosować liści).

Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest coroczne przycinanie pędów. Dzięki niemu krzewinki ładnie gęstnieją i bujnie kwitną. Pędy tniemy na przedwiośniu, usuwając przekwitłe kwiatostany, a zaraz potem stosujemy zasilanie, najlepiej nawozem o spowolnionym działaniu.  

Zakładanie wrzosowiska krok po kroku

1. Rozluźniamy bryłę korzeniową aby korzenie miały lepszy kontakt z podłożem, bryłę korzeniową należy spulchnić.

2. Usuwamy chwasty. Za pomocą nożyka lub łopatki usuwamy z ziemi chwasty. Podłoże spulchniamy, zbieramy kamienie.

3. Rozsypujemy torf. Wrzosy sadzi się w kwaśnym podłożu o pH 4-5. Jeśli to możliwe, zdejmijmy część starego podłoża.

4. Modelujemy i wyrównujemy teren. W niektórych miejscach podsypujemy grubszą warstwę torfu, aby powstały pagórki.

5. Przeprowadzamy próbę generalną. Wrzosy i rośliny towarzyszące rozstawiamy w miejscu sadzenia, oceniamy ich wygląd.

6. Sadzimy dołek powinien być na tyle głęboki, aby bryła korzeniowa była przykryta półcentymetrową warstwą ziemi. Na końcu wszystkie rośliny podlewamy.

Ciekawą grupą wrzosów są tzw. odmiany pąkowe. Cechą tych nowoczesnych form, wprowadzanych na rynek od mniej więcej dwóch dekad, są nieotwierające się pąki, które kwitną kilka miesięcy. Utrzymują się one tak długo, bo zamknięte kwiaty nie są zapylane przez owady i nie przekwitają. Do zalet tych odmian należy zaliczyć także to, że są odporne na mróz, śnieg i deszcz.

Do ciekawszych należą m.in. ‘Melanie’, ‘Marlies’ i ‘Marleen’. Wrzosy pąkowe znane są na rynku międzynarodowym,  zwłaszcza w Niemczech, gdzie są masowo produkowane pod nazwą Garden Girls. Obecnie promuje się je także jako rośliny pojemnikowe zarówno do aranżacji balkonów, tarasów, jak i wnętrz mieszkalnych i biurowych.

Wrzosy są dość powszechnie mylone z wrzoścami. Mimo wielu zewnętrznych podobieństw rośliny można dość łatwo odróżnić. Wrzos ma drobne, łuskowate liście i kwiaty przypominające kielichy. U wrzośca kwiaty przypominają kształtem beczułki. Wrzośce nie wymagają tak kwaśnego podłoża jak wrzosy i ogólnie są łatwiejsze w uprawie, chociaż odznaczają się mniejszą odpornością na suszę i przemarzanie.

Ponieważ wrzosy i wrzośce kwitną o różnych porach roku, łączy się je ze sobą, aby uzyskać wielosezonową ciągłość kwitnienia. Zima i wiosna to czas wrzośca krwistego (skądinąd bardzo podobnego do wrzosu) oraz wrzośca darlejskiego (oba kwitną mniej więcej do kwietnia). Latem tworzą kwiaty wrzosiec popielaty, bagienny i rozpierzchły. Pierwsze wrzosy rozkwitają w czerwcu, jednak najwięcej odmian kwitnie po wakacjach, czasem aż do końca roku (‘Amethyst’, ‘Aphrodite’). Z wrzosami i wrzoścami mogą być łączone te drzewa i krzewy, które, tak jak one, lubią kwaśne podłoże i słoneczne stanowiska. Należy tu wymienić zwłaszcza różaneczniki i azalie. Kwitną one wiosną i latem, co gwarantuje, że ogród zachwyca spektaklem barw miesiącami. 

Odmiany wrzosu pospolitego

- Na czerwono kwitną: ‘Allegretto’ (VIII-IX), ‘Allegro’ (VIII-IX), ‘Con Brio’ (VIII-IX), ‘Dark Star’ (IX-X), ‘Red Favorit’ (VII-IX), ‘Red Pimpernel’ (VIII-IX).

- Na biało kwitną: ‘Alicia’ (X), ‘Gold Haze’ (VIII-IX), ‘Long White’ (IX-X), ‘Melanie’ (odmiana pąkowa, IX), ‘Spring Cream’ (VIII-IX). 

- Na różowo kwitną: ‘Carmen’ (VIII-IX), ‘Darkness’ (VIII-XI), ‘Elsie Purnell’ (IX-X), ‘Peter Sparkes’ (IX-X), ‘Radnor’ (VIII-IX), ‘Wickwar Flame’ (VIII-IX), ‘J.H.Hamilton’ (VIII-IX).

- Na fioletowo kwitną: ‘Silver Knight’ (VIII-IX), ‘Annemarie’ (IX-XI), ‘Boskoop’ (VIII-X), ‘Mullion’ (VIII-IX).