W naszej strefie klimatycznej wierzba Salix rosła już 12 tys. lat p.n.e. w postaci małej krzewinki. Od pradawnych dziejów cieszyła się dużym zainteresowaniem. Ze względu na łatwość rozmnażania zarówno wegetatywnego (z gałązek), jak i generatywnego (z nasion) w wierzeniach pogańskich wierzba uchodziła za symbol płodności. W religii chrześcijańskiej także szybko znalazła dla siebie godne miejsce. I tak do dziś w Wielkanoc wykonuje się palemki z gałązek wierzbowych ozdobionych dużymi baziami. Obyczaj nakazywał łykać bazie z poświęconych palemek, by zapewnić sobie zdrowie i siłę.

Znanych jest około 350 gatunków wierzb. W Polsce występuje 28 gatunków. Naturalnie rosną na półkuli północnej. Nielicznie występują w Ameryce Południowej. Wiele gatunków jest odpornych na trudne warunki klimatyczne panujące na dalekiej Północy oraz wysoko w górach. Rośliny tam rosnące to przeważnie niskie płożące się krzewinki. Ze względu na łatwość rozmnażania gatunki bez problemu krzyżują się, tworząc liczne mieszańce, często trudne do rozpoznania.

Wierzby rosną w postaci drzew, krzewów i krzewinek. Są to rośliny o liściach opadających na zimę, bardzo rzadko zimozielonych. Liście, w zależności od gatunku, mają kształt od lancetowatego, poprzez eliptyczny, do prawie okrągłego. Wierzby są dwupienne: na jednym osobniku występują kwiaty męskie, a na innym żeńskie. Ozdobne są osobniki męskie. Wielkie kotki (bazie) ukazują się przed liśćmi.

Wierzby są cennymi roślinami miododajnymi, zwłaszcza gatunki wcześnie kwitnące dostarczają pszczołom dużych ilości nektaru i pyłku. Wszystkie wierzby są światłolubne. Rośliny te ze względu na rozmaitość gatunkową i inne miejsca pochodzenia mają różne wymagania glebowe: od suchych gleb piaszczystych do urodzajnych, zawsze wilgotnych siedlisk.

Wierzby, oprócz walorów dekoracyjnych, znajdują inne ciekawe zastosowania. Liczne wierzby krzaczaste, jak na przykład wierzba wawrzynkowa Salix daphnoides czy wierzba ostrolistna Salix acutifolia, wykorzystywane są w zadrzewieniach ochronnych przy zabezpieczaniu wydm, nasypów, grobli, skarp. Wierzba purpurowa Salix purpurea i wiciowa Salix viminalis są z kolei niezastąpione w wikliniarstwie (są to tak zwane wierzby koszykarskie).

Od kilkunastu lat wierzba jest także doceniana jako materiał energetyczny, zwłaszcza wierzba wiciowa. Wierzby wykorzystuje się jako biologiczne oczyszczalnie ścieków i wody, ponieważ pochłaniają metale ciężkie, jak na przykład ołów i kadm. W przemyśle zielarskim z kory wierzby ekstrahuje się kwas salicylowy i taninę, które mają właściwości przeciwgorączkowe oraz napotne. Do celów dekoracyjnych uprawia się wiele gatunków i mieszańców wierzby, odznaczających się barwną korą, dużymi srebrzystymi baziami, ciekawym ulistnieniem czy efektownym pokrojem.

Wierzba biała Salix alba lub wierzba krucha Salix fragilis są charakterystycznym malowniczym elementem polskiego krajobrazu, szczególnie wsi mazowieckiej. Rośliny te można spotkać głównie przy drogach, wzdłuż rowów, na łąkach. Niestety, wierzby tradycyjnie, od wieków, są na wiosnę drastycznie ogławiane (przez co o wiele krócej żyją). Zabieg ten to nic innego jak okaleczanie roślin. Warto pamiętać, że wierzby są atakowane przez drobnoustroje, które w krótkim czasie rozkładają miękkie drewno.