Maca Lepidium peruvianum (lub Lepidium meyerii Walpers) jest dwuletnią rośliną lub byliną należącą do rodziny kapustowatych Brassicaceae, która od ponad 2 tys. lat wykorzystywana jest przez ludność andyjską w celach spożywczych i leczniczych. Niegdyś rosła w całych Andach, obecnie uprawiana jest głównie w niektórych rejonach Peru na znacznych wysokościach (do 4500 m n.p.m.), jest bowiem wytrzymała na niskie temperatury i silne wiatry. Wykorzystywana jest także w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej.

Rośliny Lepidium peruvianum tworzą korzeń spichrzowy podobny do rzepy, średnicy 2-8 cm, o zabarwieniu białym, żółtym, biało-żółtym, biało-różowym, purpurowym, szarym, czerwonym, fioletowym lub czarnym. To właśnie korzenie tej rośliny są ich główną częścią jadalną. Liście i zredukowane łodyżki boczne tworzą niewielką, kilkunastocentymetrową rozetę. Kwiaty macy są drobne, białokremowe, a owocem, jak u pozostałych kapustowatych, jest łuszczyna długości 4-5 mm. Jej nasiona są drobne – masa tysiąca nasion to jedynie 0,6 g.

Macę uprawia się z siewu nasion jako roślinę jednoroczną, a zbiór korzeni prowadzony jest po 6-9 miesiącach od siewu. Kiełkuje po 4 dniach w temperaturze podłoża 18°C. Dobrze reaguje na nawożenie organiczne. Świeże korzenie macy zawierają ok. 80% wody, zaś w skład suchej masy wchodzą głównie węglowodany (25-68%), białka (10-13%) oraz ok. 8,5% błonnika, 2% tłuszczu, a także ok. 5% substancji mineralnych. Maca zawiera spore zawartości wapnia, żelaza, miedzi, cynku, potasu oraz jodu, a także witaminy A, B1, B2, B6 oraz C i E. Zawarte w korzeniach sterole oraz glukozynolany i olejki gorczyczne korzystnie wpływają na zdrowie człowieka.

Maca działa jak naturalny afrodyzjak, zwiększa libido i poprawia ogólne samopoczucie, wykorzystywana jest także w leczeniu impotencji. Stosuje się ją w leczeniu cukrzycy, raka piersi i czerniaka, działa wspomagająco przy leczeniu chorób serca oraz reumatoidalnego zapalenia stawów. Korzystnie wpływa na zwiększenie energii, witalności i wytrzymałości, zmniejszając chroniczne zmęczenie, bo stymuluje także układ odpornościowy. Pobudza i reguluje układ hormonalny, w tym nadnerczy, tarczycy i jąder.

 

Do zup, owsianek, ciast i chleba

Suszone korzenie macy mogą być przechowywane nawet przez kilka lat, bez utraty właściwości leczniczych i odżywczych. Obecnie wykorzystywane są głównie w postaci sproszkowanej, jednak jako roślina warzywna są duszone, gotowane lub pieczone. Przyrządza się z nich zupy, dodaje się je do owsianek, ale także gotuje i suszy, by zastosować je jako dodatek do wypieku chleba, ciast czy naleśników. Także uzyskana z korzeni macy mąka wykorzystywana jest w tym celu. W niektórych regionach stosuje się ją do produkcji piwa.           

 

Częścią użytkową macy mogą być także świeże liście stosowane do sałatek lub gotowane. Obecnie maca coraz częściej dostępna jest w postaci wyciągów lub sproszkowanego ekstraktu, używana jako suplement diety. Należy ją jednak kupować z wiarygodnego źródła, ponieważ surowa mąka z macy może być przyczyną problemów gastrycznych. Korzenie macy i mąka z nich uzyskana mogą być spożywane jedynie po obróbce termicznej.