Kaliny - krzewy do podziwiania

Ozdobą tych krzewów są przede wszystkim kwiaty zebrane zwykle w parasolowate półbaldachy. Atrakcyjne mogą być jednak także ich sezonowe liście wybarwiające się jesienią oraz u niektórych gatunków zimozielone, dość dobrze znoszące zimy w Polsce. Warto też wspomnieć o intensywnie wybarwionych owocach...

Rodzaj kalina Viburnum jest bardzo liczny, gdyż należy do niego około 150 gatunków krzewów i małych drzew występujących na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego.

Zagraniczne gatunki kaliny

Kalina wonna

Viburnum farreri naturalnie występuje w północnych Chinach, u nas kwitnie wczesną wiosną. Tworzy szerokie krzewy do wysokości 2-2,5 m. Liście ma pomarszczone, kwiaty w pąku są różowe, potem białe, o silnym zapachu, rozwijają się już późną jesienią (październik/listopad) lub wczesną wiosną przed rozwojem liści. Kalina ta wymaga stanowiska słonecznego lub półcienistego, koniecznie osłoniętego, bo podczas mroźnych dni mogą przemarzać pąki kwiatowe. Kalina ta ma również swoje odmiany: ‘Nana’ o niskim wzroście, dorastająca do 1 m wysokości; ‘December Dwarf’ tworząca gęste krzewy do 1,5 m, niskie odmiany szczepione są również na niskim pniu. Gatunek tej kaliny wykorzystywany jest również w ogrodach zapachowych.

Kalina bodnantska

Viburnum x bodnantense ‘Dawn’ to wysoki, rozłożysty krzew dorastający do 2,5 m, o pędach początkowo rosnących prosto, z czasem łukowato wygiętych, liściach lancetowatych, jesienią wybarwiających się na szkarłatnoczerwono. Kwitnie wcześnie, bo na przełomie marca i kwietnia. Kwiaty w pąku są różowe, potem koloru białoróżowego, intensywnie pachną.

Kalina koreańska

Viburnum carlesii również zakwita wcześnie. To niski krzew (dorasta do 1,5 m) o kwiatach białych, początkowo zaróżowionych w pąku, zebranych w gęste półkoliste duże wiechy, bardzo przyjemnie pachnących i pojawiających się razem z liśćmi. Odmiany uprawne to ‘Aurora’, tworząca kwiaty w pąku ciemnoczerwone, później różowe, i ‘Juddii’, tworząca gęste krzewy o różowych kwiatach.

Kalina angielska

Viburnum x carlcephalum to mieszaniec kaliny koreańskiej oraz Viburnum macrocephalum. Krzewy dorastają do 2 m i tworzą duże kwiatostany o średnicy 13 cm, przypominające nieco kwiatostany odmiany ‘Roseum’. Kalina Burkwooda Viburnum x burkwoodii także zakwita dość wcześnie. Jest to mieszaniec kaliny pożytecznej Viburnum utile i koreańskiej. Krzew o liściach na wpół zawsze zielonych dorasta do 3 m wysokości. Liście z wierzchu są gładkie, ciemnozielone i błyszczące, a pod spodem pokryte brązowo-szarym kutnerem.

Kwiaty zimują w pąkach kwiatowych, które zawiązują się w minionym roku. Przed rozwojem w pąku są różowe, po rozwinięciu białe o odcieniu różowym. Rozwijają się na przełomie marca i kwietnia, mają bardzo intensywny zapach. Odmiany uprawne tej kaliny to: ‘Anne Russell’ o dużych, kulistych kwiatostanach w pąku różowych; ‘Conoy’ – karłowy krzew o białych kwiatach oraz ‘Mohawk’ – wytwarzająca ciemnoczerwone pąki kwiatowe. Krzewy tego gatunku koniecznie wymagają zacisznego stanowiska.

Gatunki naturalnie występujące w Polsce

Kalina koralowa

Viburnum opulus rośnie na stanowiskach wilgotnych o wysokim poziomie wód gruntowych. Krzewy dorastają do 3-4 m, mają pędy wyprostowane, przewieszające się z wiekiem. Ozdobą są śnieżnobiałe kwiaty rozwijające się na przełomie maja i czerwca. W ogrodach uprawia się wiele jej odmian ozdobnych. Warto wymienić ‘Roseum’ – nazywana odmianą płonną.

Ma bardzo ozdobne śnieżnobiałe kwiatostany o śr. 10-12 cm rozwijające się w maju; podobne tworzy odmiana ‘Pohjan Neito’; ‘Compactum’ tworzy niskie, zwarte, powoli rosnące krzewy obficie kwitnące i owocujące; ‘Nanum’ to bardzo niskie, zwarte krzewy dorastające do około 0,5 m, nie kwitnie; ‘Notcutt’s Variety’ – bardzo okazałe krzewy o dużych kwiatach i owocach; ‘Aureum’, ‘Anny’s Magic Gold’ o złocistych liściach; ‘Xanthocarpum’ – odmiana silnie rosnąca o żółtych owocach; ‘Kaleidoscope’ o liściach z żółtymi i białymi plamami. Dostępne są również odmiany owocujące: ‘Tojoznyje Rubiny’ i ‘Ulgen’.

Kalina hordowina

Viburnum lantana to drugi rodzimy gatunek. Zawiązuje efektowne, jajowate, nieco spłaszczone, często czerwone, czarne i błyszczące owoce – pestkowce zebrane w okazałych owocostanach. Krzew naturalnie występuje w południowej Europie, północnej Afryce i południowej Azji. W Polsce pojedyncze jej stanowiska występują w Sudetach. Kalina ta dorasta do 3 m, pędy ma łukowato wygięte, sięgające ziemi.

Liście są jajowatoeliptyczne, drobno ząbkowane, od spodu pokryte gęstym kutnerem. Kwiaty w pąku są nieco zaróżowione, później białe, zebrane w podbaldachach na szczytach pędów rozwijają się w maju. Dostępne są również jej odmiany uprawne, mające ozdobne liście, np. ‘Aureovariegata’ o pomarszczonych liściach z dużymi żółtymi plamami, oraz ‘Aureum’ o grubych żółtych liściach.

Kalina japońska

Viburnum plicatum f. plicatum naturalnie występuje w Japonii. Uprawiane są formy botaniczne tego gatunku, jak kalina japońska w formie płodnej Viburnum plicatum f. tomentosum
– duży, rozłożysty krzew o poziomo ustawionych gałęziach, tworzący płaskie talerzowate kwiatostany z dużymi płonnymi kwiatami na brzegach.

W szkółkach dostępne są również odmiany uprawne, takie jak: ‘Mariesii’ dorastająca do 2 m i o płasko rozłożonych pędach; ‘St Keverne’ – wolno rosnąca odmiana o dużych płaskich kwiatostanach; ‘Watanable’ dorastająca do 1,5 m o dużych płaskich kwiatostanach; ‘Pink Beauty’ o drobnych liściach i różowych kwiatach; ‘Grandiflorum’  – mająca bardzo duże kwiatostany i okrągłe liście i ‘Popcorn’ o dużych, białych, kulistych kwiatostanach.

W ogrodzie kaliny te sadzimy na stanowiskach słonecznych lub o rozproszonym świetle, zacisznych, zabezpieczonych przed mroźnymi wiatrami.