Przywodzi na myśl krajobraz w miniaturze, jednak nie naśladuje natury, a jedynie czerpie z jej piękna. Perfekcja i elegancja w najlepszym wydaniu. Tak właśnie określić można ogród japoński.

Początkowo ogrody Japonii, których powstanie datuje się na IX w., projektowano jedynie przy świątyniach, klasztorach oraz w pałacach. Stanowiły swego rodzaju zamkniętą enklawę, która sprzyjać miała wyciszeniu i medytacji.

 

Cechy charakterystyczne ogrodów japońskich

Z założenia miały przedstawić człowiekowi skrawek świata wraz ze swoimi najważniejszymi elementami: kamieniami symbolizującymi trwałość przyrody oraz roślinami i wodą, które miały przywodzić na myśl życie i siłę. Takie połączenie sprawiało, że osoba znajdująca się lub tylko patrząca na ogród była w stanie przenieść się myślami na łono przyrody.

Z biegiem czasu do ogrodów wprowadzono elementy małej architektury oraz wiele cennych odmian roślin ozdobnych. Pojawiły się zatem kamienne drogi, mostki, lekkie pawilony, wykute z kamienia latarnie, donice i pomosty. Niestety, ogrody japońskie z uwagi na wyspiarski i górski charakter kraju oraz znaczne zaludnienie są małe lub nawet bardzo małe.

Ogród wielkości kilkudziesięciu metrów kwadratowych uważany jest za duży, a standardem są ogrody wielkości małego pokoju, balkonu lub nawet parapetu. Z wiadomych względów na takim terenie nie można zaprojektować ani szumiących strumieni, ani posadzić dorodnych sosen.

Dla Japończyków nie stanowi to jednak żadnego problemu. Stawy i strumienie zastąpiono białym żwirkiem, góry i wzgórza kamieniami, a drzewa i krzewy ich wersjami w formie bonsai. Szczytową formą ogrodu japońskiego jest obszar wysypany piaskiem, na którym umieszczono kamień.

Wydawać by się mogło, że owa kompozycja stanowić może jedynie element wystroju wnętrza, jednak według filozofii Japończyków jest ogrodem. Żwirek symbolizuje morze, a kamień to wystająca z toni skała. Ogród taki nazywa się karesansui.

 

 

Ogród karesansui

Karesansui dominują w sztuce ogrodniczej dzisiejszej Japonii. Wymagają, co prawda, dużo uwagi, jednak zaprojektować je można w zasadzie w każdym miejscu: przed domami, na parkingach, dachach, w rogu pokoju, łazience, na podwórku czy nawet na parapecie. Roślinność w takich ogrodach może się pojawiać, jednak nie jest wymagana. Zazwyczaj są to karłowate odmiany roślin lub ich formy bonsai posadzone w płaskich donicach. Umieszcza się je na kamieniach, skałkach lub bezpośrednio w sąsiedztwie „sztucznej wody”.

 

Tsukiyama: ogród wzgórz

Przeciwieństwem ogrodów suchych są ogrody wzgórz, nazywane tsukiyama, na terenie których powinny znaleźć się zbiorniki wodne. Woda dla Japończyków jest bardzo ważna i ta prawdziwa lub tylko symboliczna musi znaleźć się w każdej formie założenia. Ogrody tsukiyama powinny naśladować japoński krajobraz. Formuje się zatem zielone wzgórza, pomiędzy którymi umieszcza się naturalne kamienie i sadzi rośliny. Strumienie i delikatne cieki wodne symbolizują kobietę, a wodospady mężczyznę.

Ich wody powinny razem połączyć się w stawie symbolizującym ich związek. Owe stawy wraz z ciekami wodnymi, wzgórzami, kamieniami i roślinami przywodzą na myśl krajobraz Japonii: zanurzone w morzu wyspy, na których rosną smagane wiatrami pokrzywione drzewa.

 

Zieleń ponad wszystko

Jest tylko jedna sztywna zasada, która wyznacza wybór gatunków i odmian roślin w ogrodach japońskich. Zieleń, a najlepiej zimozieloność symbolizująca długowieczność. Jeżeli chcemy zatem sadzić rośliny w ogrodach japońskich, to powinniśmy wybierać takie, które są ozdobne przez cały rok. Dlatego też nie ma najmniejszego znaczenia, czy dany gatunek charakteryzuje się pięknymi kwiatami, czy nie.

Kolor inny niż zielony w ogrodach japońskich jest jedynie dodatkiem, niewielkim akcentem. Nie powinien dominować nad zielenią i nie powinien jej przytłaczać, lub, co gorsza, narzucać się. W ogrodach japońskich z roślin barwnych spotkać zatem można: magnolie, klony japońskie i palmowe, azalie, wierzby Hakuro Nishiki, różaneczniki, piwonie oraz sporadycznie tawułki, kosaćce, wiśnie ozdobne i zawilce.

Zieloną bazą są z kolei: rośliny iglaste (jałowiec pospolity, jałowiec pośredni, sosna gęstokwiatowa, sosna zwyczajna, kosodrzewina, sośnica japońska), miłorząb, wierzba dalekowschodnia, kalina japońska, bukszpan, ligustr, jaśminowiec, ostrokrzew, trawy, w tym bambusy, paprocie i mech. Większość z wymienionych roślin preferuje stanowiska o dostatecznej wilgotności, dlatego w warunkach suchego, polskiego lata muszą być codziennie zraszane.