Lato bez słodko-ziołowego zapachu świeżych liści bazylii byłoby trochę uboższe. O roślinie dużo mówi jej nazwa botaniczna: „ocimum” oznacza woń, aromat, a „basilicum” pochodzi od greckiego basilikos, czyli król. W Tajlandii uwielbiana jest bazylia tajska Ocimum basilicum ‘Horapha’. Hinduiści indyjscy czczą  tulsi – bazylię świętą O. basilicum sanctum, która jest symbolem Lakszmi, bogini szczęścia, bogactwa i piękna. Jednak w Europie pachnące zioło rozsławiły potrawy kuchni włoskiej.

We Włoszech ceniona jest bazylia genueńska. Tę regionalną formę  bazylii pospolitej, a także krzewiastą bazylię drobnolistną Ocimum basilicum minimum, używaną przede wszystkim w Prowansji, uprawia się z nasion jako rośliny jednoroczne. Dotyczy to wszelkich odmian bazylii wonnej, także tych pachnących zupełnie inaczej niż gatunek podstawowy, jak np. bazylia cynamonowa czy cytrynowa.

Jeżeli chcielibyśmy uszczykiwać świeże liście przez całe lato, wysiewajmy kolejne porcje nasion co cztery, sześć tygodni. Przykrywamy je bardzo cienką warstwą ziemi do wysiewu lub przesianego piasku dla ochrony przed wymyciem przy zraszaniu. Zbyt gęsto rosnące młode roślinki jak najwcześniej przerywamy w odstępie minimum 5 cm, aby uchronić je przed chorobami grzybowymi.

Mało u nas znana wieloletnia bazylia krzewiasta Ocimum gratissimum tworzy niskie rozłożyste kępy. Na nasłonecznionym stanowisku odmiany o drewniejących pędach, jak np. ‘African Blue’, osiągają wysokość około 1 m. Dosyć ostry zapach przypominający kamforę nie każdemu odpowiada, ale  trudno nie docenić walorów ozdobnych rośliny. Drobne fioletowe kwiaty, zebrane
w długie świecowate wiechy, są wielką atrakcją także dla motyli.

Z niemieckich szkółek pochodzi wiele nowych odmian o ozdobnych liściach, jak np. ‘Green Fortune’, ‘Green Super Globe’ czy ‘Harlekin’. Każda z nich wyróżnia się aromatem typowo włoskim, francuskim lub egzotycznym. Wszystkie mają zwiększoną odporność na kaprysy pogody, ale dobrze przetrwają zimę tylko w pomieszczeniu jasnym o temperaturze 12-18°C. Znawcy bazylii zalecają, aby rośliny podlewać solidnie, przede wszystkim w okresie najmocniejszego wzrostu i w upalne dni.

Co dwa, trzy tygodnie zasilamy zioła porcją nawozu. Trochę płynnego nawozu organicznego można rozpuścić w wodzie do podlewania albo do górnej warstwy ziemi wokół roślin domieszać mineralny nawóz dla ziół ze zwiększoną zawartością potasu. Podczas zbioru należy przestrzegać jednej podstawowej zasady: nigdy nie obrywamy pojedynczych liści. Zawsze uszczykujemy wierzchołkową część pędu tuż nad niższą parą liści, wówczas bazylia szybko i łatwo się rozkrzewi, wypuszczając nowe pędy z pochewek u nasady tych liści.

Po takim zabiegu rośliny nie tylko mocno się rozgałęziają. Obrywając wierzchołki pędów, możemy przez wiele tygodni nie dopuścić do rozwinięcia się kwiatostanów. Pamiętajmy, że kwiaty zawsze sygnalizują bliski koniec zbiorów liści bazylii. Po przekwitnięciu rośliny tracą swoje walory smakowe, a także zapachowe. Niedługo potem więdną i zamierają.

 

Najlepsze miejsce uprawy

Większość gatunków bazylii lubi miejsca w pełni nasłonecznione. Mocne promienie słońca mogą jednak poparzyć liście bazylii genueńskiej i form czerwonych, które w upalne dni lata wyparowują bardzo dużo wody. Aby ochronić bazylię przed uszkodzeniami, na grządce sadźmy wrażliwsze odmiany między wyższymi warzywami lub ziołami. Na balkonie warto je zacieniać. Bazylia wcale nie jest rośliną o małych wymaganiach. Niedożywiona i słabo podlewana wypuszcza często liście spiczaste, twarde, o bardzo ostrym smaku.

 

Bazylia – najpopularniejsze odmiany

1. ‘Green Super Globe’ tworzy gęste kępy wysokości najwyżej 30 cm. Idealna odmiana do skrzynek balkonowych lub doniczek. Jest smacznym dodatkiem do pizzy i surówek.

2. ‘Harlekin’ ma ciemnozielone liście z purpurowymi przebarwieniami wzdłuż nerwów. Odmiana o słodko-ziołowym zapachu wyróżnia się dużą odpornością na choroby grzybowe.

3. ‘Green Fortune’ lśni świeżą zielenią, a w lecie zadziwia smukłymi wiechami różowoczerwonych kwiatostanów.

4. ‘Pesto Perpetuo’ nie kwitnie i rozmnaża się tylko z sadzonek.

5. ‘Pourpre Lucie’ wyrasta na wysokość około 40 cm. Efektowne ciemnoczerwone liście upiększają dania kuchni francusko-śródziemnomorskiej.