Autorką tekstu jest dr inż. Sylwia Winiarska 

Dynie przywędrowały do nas z Ameryki. Znanych jest około 30 gatunków, ale tylko kilka z nich ma znaczenie gospodarcze. U nas uprawia się dynię olbrzymią Cucurbina maxima oraz dynię zwyczajną Cucurbita pepo z jej odmianami botanicznymi – cukinią, kabaczkiem, patisonem, dynią makaronowąbezłupinową.

Dynie to rośliny jednoroczne, zielne. Mają silnie rozwinięte i dość płytkie korzenie, a pędy długie, płożące, choć zdarzają się też odmiany krzaczaste (np. cukinia). Na pustych wewnątrz pędach wyrastają szorstkie liście – dość duże, sercowate lub klapowane. Leżące na ziemi łodygi łatwo wypuszczają korzenie przybyszowe, które pomagają lepiej umocować roślinę w podłożu i dodatkowo pobierają wodę z gleby.

Kwiaty pojawiają się od czerwca do września, są duże, o ciepłej żółtej barwie, chętnie odwiedzane przez owady. Dojrzałe owoce mogą być pomarańczowe, żółte, kremowe, zielone, jednolite lub wielobarwne, a powierzchnia skórki gładka albo żebrowana. Ich wielkość waha się od kilkunastu gramów do kilkudziesięciu kilogramów (nawet do ponad 100 kg). Nasiona są duże, płaskie, wrzecionowate, zawierają sporo wartościowego tłuszczu.

Uprawa dyni w ogrodzie

W naszych warunkach klimatycznych dynię uprawia się z siewu nasion wprost do gruntu lub z rozsady wyprodukowanej w warunkach cieplarnianych. Nasiona wysiewamy na zagony po połowie maja, gdyż minimalna temperatura wzrostu tej rośliny wynosi 8-10°C i gdy minie ryzyko przymrozków. Najlepiej wysiać nasiona po 2-3 sztuki (na głębokość ok. 3 cm) w jednym gnieździe, a po wschodach zostawić jedną najsilniejszą siewkę, usuwając pozostałe. Rośliny gatunków i odmian o pokroju płożącym powinny rosnąć w rozstawie około 100x150 cm, natomiast dyniom krzaczastym wystarczy rozstawa 100x80cm.

Dynia lubi gleby żyzne, nawiezione jesienią obornikiem, przepuszczalneciepłe. Wymaga dużych ilości wody w czasie wegetacji. Dopóki rośliny się nie rozrosną i nie przykryją powierzchni zagonów, uprawę trzeba systematycznie odchwaszczać oraz płytko spulchniać glebę w międzyrzędziach. Dynię możemy wspomagać nawozami mineralnymi (w czerwcu i lipcu), np. saletrą amonową.

Dlaczego warto jeść dynie?

Miąższ owoców dyni jest niskokaloryczny (ok. 20-30 kcal/100g), zawiera dobrze przyswajalne cukry. Kryje w sobie pokaźny zestaw witamin (prowitamina A, B1, B2, C, PP) oraz soli mineralnych, fosforu, potasu, żelaza, cynkuselenu. Owoce dyni nie mają tendencji do gromadzenia azotanówmetali ciężkich. Z dyni olbrzymiej i zwyczajnej sporządza się soki, przeciery, marynaty, a nawet konfitury. Świeże owoce nadają się na zupę-krem, można je dusić, smażyć. Pestki bez łupiny nasiennej zjada się świeże, suszone lub prażone, a także dodaje do pieczywa.

Z nasion dyni tłoczy się bogaty w fitosterole olej pomocny w profilaktyce przeciwmiażdżycowej. Z nasion sporządza się preparaty przeciw zapaleniom układu moczowego oraz pomagające w leczeniu prostaty u mężczyzn. Medycyna naturalna zaleca stosowanie maseczki z miąższu dyni do pielęgnacji skóry suchej i z problemami (trądzik).

Jak sprawdzić, czy już czas na dyniobranie?

 

połowie sierpnia płożące się pędy dyni możemy uszczykiwać – nad drugim liściem ponad ostatnim wytworzonym owocem. Wtedy już wykształcone dojrzewające owoce będą większelepszej jakości. Aby się nie brudziły od ziemi i ładnie wybarwiały, warto podłożyć pod nie kawałki włókniny, ściółkę ze słomy lub innych materiałów.

Owoce cukinii, kabaczkapatisona zbieramy co kilka dni, gdy są nieduże (przerośnięte są mniej smaczne), dynię olbrzymią wycinamy we wrześniu i październiku, kiedy owoce już w pełni dojrzeją.

Kolor skórki zmienia się na intensywny (zależnie od odmiany), a przy opukiwaniu owoce wydają głuchy, pusty dźwięk. W chłodnych pomieszczeniach mogą być przechowywane przez kilka miesięcy, nie tracąc swoich cennych wartości. Dzięki płożącym się pędomwąsom czepnym rośliny dyniowate można uprawiać przy pionowych konstrukcjach, siatkach i ogrodzeniach.

Skutecznie zasłonią znajdujące się za nimi nieciekawe widoki, a owoce łatwiej będzie zbierać. Warunek: podpory muszą być stabilne i wytrzymałe.

Dynie dekoracyjne

Różnorodne owoce dyni mogą być ozdobą domu i ogrodu przez całą jesień i zimę. Urozmaicają wygląd tarasów, balkonów, kuchni, szczególnie w stylu rustykalnymnaturalnym. Coraz częściej jadalne i ozdobne odmiany dyni są obecne na straganach, giełdach, wystawach.

Oprócz jadalnych odmian dyni warto uprawiać rośliny o ozdobnych owocach. Są niewielkie, przeróżnych kształtów i kolorów, o różnej fakturze skórki. Nie nadają się do spożycia, ale mają duże walory dekoracyjne. U nas można kupić nasiona takich odmian jak: ‘Warted Mix’ (brodawkowate), ‘Sweet Dumpling Mix’ (zielonobiałe, żebrowane), ‘Turecki Turban’, ‘Sułtański Turban’ (białe z pomarańczowym „beretem”), ‘Korona Cierniowa’ (z wyrostkami na brzegach).