Oryginalne miododajne kwiaty pysznogłówki Monarda są naturalnym magnesem wabiącym chmary pszczół i motyli. Pysznogłówki są atrakcyjne latem i jesienią, kiedy to po zniknięciu kolorowych kwiatów główną ozdobą roślin stają się brązowe nasienniki.

Jeżeli pysznogłówki są zdrowe, czyli nieporażone mączniakiem, możemy je pozostawić na rabacie, by zasiliły zimowy bukiet roślin rabatowych do spółki z trawami ozdobnymi, astrami, rozchodnikami. Wówczas ścina się je wczesną wiosną. Pysznogłówka pochodzi z Ameryki Północnej. W tamtejszych warunkach rośnie kilkadziesiąt gatunków jedno- i wieloletnich. U nas popularne są przede wszystkim dwa gatunki wieloletnie: pysznogłówka szkarłatna Monarda didima i dęta Monarda fistulosa. Zielarze wysiewają jeszcze jednoroczną, aromatyczną pysznogłówkę cytrynową Monarda citriodora.

 

 

Przedmiotem marzeń każdego fascynata bylin są zimotrwałe formy hodowlane, kwitnące w różnych odcieniach czerwieni, fioletu, różu oraz na biało. Małe kwiaty wargowe są gęsto zebrane w główkach kwiatowych. Kwiaty są obwiedzione wieńcem przykwiatków. Bardzo oryginalnie prezentują się odmiany, u których przykwiatki kontrastują kolorem z kwiatami, tak wyglądają m.in. odmiany ‘Comanche’ i ‘Aquarius’. U pysznogłówki szkarłatnej dostrzec można drugi kwiat, który wyrasta na krótkiej łodydze ponad kwiatem głównym. Gatunek ten bywa też nazywany bergamotką, gdyż ma cierpki cytrynowy aromat, jaki jest ekstrahowany ze skórki owoców pomarańczy bergamoty.

 

Stanowisko dla pysznogłówki

Pysznogłówka uwielbia słoneczne stanowiska w żyznym, próchnicznym podłożu. Dobrze widziane jest regularne zasilanie upraw kompostem. Optymalne warunki rozwojowe zapewnia umiarkowanie wilgotne podłoże; zwłaszcza w okresie kwitnienia nie powinno ono wysychać. Z drugiej strony zbyt duża wilgoć zimą też szkodzi. Pysznogłówki kwitną przez wiele tygodni. Aby cieszyć się ich widokiem przez całe lato, najlepiej posadzić kilka różnych gatunków długo kwitnących. 

Największą wadą roślin jest słaba odporność na mączniaka właściwego. Chorują one zwłaszcza wtedy, gdy nasadzenie jest na przemian raz suche, raz podmokłe, a temperatura otoczenia często się zmienia. Najlepiej stale obserwować liście i natychmiast reagować w przypadku stwierdzenia pierwszych zmian chorobowych. Najnowsze odmiany są na mączniaka odporniejsze. Wśród nich warto wymienić ‘Purple Ann’, ‘Elsi’s Lavender’ i ‘Petit Delight’. 

 

Pysznogłówka w pigułce

Jak sama nazwa wskazuje, pysznogłówka Monarda didyma zachwyca atrakcyjnymi kwiatostanami. Jak u wszystkich gatunków z rodziny jasnotowatych Lamiaceae kwiaty pysznogłówki są dwuwargowe, ale nie są zebrane w grona, tylko główki. Barwa kwiatów może być czerwona, różowa, fioletowa lub biała. Kwiaty pojawiają się pod koniec czerwca i kwitną, w zależności od odmiany, do sierpnia-września, a czasami nawet do października.

Kwitnienie można przedłużyć, usuwając przekwitające kwiatostany. Rośliny dorastają do 120 cm wysokości, ale na glebach słabszych i uboższych są zazwyczaj znacznie niższe. Pysznogłówka dobrze rośnie na przeciętnych glebach, o ile są stale wilgotne. Rozrasta się wtedy silnie dzięki podziemnym kłączom. Aby roślina zachowała atrakcyjny wygląd, wymaga odmładzania co 2-3 lata. Pięknie prezentuje się na rabatach naturalistycznych, w sąsiedztwie krwawników, rudbekii i traw ozdobnych. 

 

Dzielenie i cięcie sposobem na długie kwitnienie

Wieloletnie gatunki i odmiany pysznogłówki mają skłonność do tworzenia krótkich rozłóg. Jeżeli byliny zajmują na rabacie za dużo miejsca, wycinamy je szpadlem. Dzielenie jest zalecane zresztą także ze względów zdrowotnych. Jeśli co 3-4 lata będziemy je przesadzać, będą obficie kwitnąć i nie będą chorować.

Odmiany podatne na mączniaka ścinamy po kwitnieniu krótko nad ziemią. To w znacznym stopniu ogranicza podatność na chorobę i pomaga utrzymać zwarty pokrój. Porażonych mączniakiem części roślin pod żadnym pozorem nie wrzucamy do kompostownika. Dzięki temu pysznogłówka monarda powinna na dłuższy czas być odporna na mączniaka.