Autorką tekstu jest Katarzyna Pruchniewicz

Grzybienie wodne Nymphaea alba L., potocznie zwane także liliami wodnymi lub nenufarami, są bylinami zimującymi w gruncie. Trudno wyobrazić sobie ogrodowe oczko wodne bez tych efektownych roślin.

Kwiaty o mięsistych płatkach w kolorach białym, żółtym, pomarańczowym, różowym, czerwonym mogą mieć średnicę do 25 centymetrów. Otwierają się tylko w ciągu dnia. Minimalna temperatura konieczna do kwitnienia to 18ºC. Kwiaty delikatnie pachną (kwitną jedynie przez 3-4 dni) i w większości są zapylane przez owady. Po przekwitnięciu szypułka kwiatowa skręca się spiralnie, wciągając kształtujący się owoc pod wodę.

W zależności od wielkości oczka wodnego, należy dobierać odmiany o różnej sile wzrostu. Oprócz kwiatów, niezwykle ozdobne są także liście. Są skórzaste, mają zaokrąglony kształt, są pokryte woskiem, ich średnica może osiągać nawet 30 centymetrów. Mogą być zielone, purpurowe lub plamiste. Liście mają długi ogonek nawet do 2 metrów. Unoszą się na powierzchni wody dzięki licznym komorom powietrznym w blaszce liściowej i ogonku.

Mięsiste kłącza zimujące w podłożu mogą dorosnąć do 1 metra długości. Raz na kilka lat, gdy liście zaczynają wyrastać ponad powierzchnię lustra wody, a kwiaty stają się coraz mniejsze i mniej liczne, kłącze należy wiosną wykopać, podzielić na kilka części i z powrotem posadzić.

Sadzenie i pielęgnacja lilii wodnych

Lilie wodne powinny być sadzone w spokojnej, nieruchomej wodzie, z dala od fontann czy wypływów wody. Rośliny sadzimy bezpośrednio do gruntu, zabezpieczając kłącze przed wypłynięciem, lub w plastikowych ażurowych pojemnikach. Podłoże powinno składać się z 2/3 ciężkiej gliniastej ziemi ogrodowej i 1/3 części torfu.

 

 

Lilie wodne rozwijają się dobrze w wodzie miękkiej i kwaśnej o pH 5,5-7,0. Rośliny sadzimy od połowy maja. Grzybienie kochają słońce i tylko niektóre odmiany kwitną bujnie w częściowo zacienionym oczku wodnym. Co roku wskazane jest nawożenie roślin. Należy stosować wyłącznie nawozy azotowe.

W żadnym wypadku nie mogą zawierać fosforu, który prowadzi do rozwoju glonów, niepożądanych mieszkańców oczka wodnego czy stawu. Wiosną, do połowy czerwca, można nawozić mączką rogową. Zawiera ona około 15% azotu i nie rozpuszcza się w wodzie. 

Rozkładają ją dopiero mikroorganizmy w strefie korzeniowej rośliny. Silnie rozwijającym się odmianom lilii potrzeba około 50 gramów nawozu. Jeśli oczko wodne zamarza zimą aż do dna, należy rośliny wykopać i przechować w wodzie w pomieszczeniu zabezpieczonym przed ujemnymi temperaturami.

Surowcem zielarskim grzybieni wodnych są kłącza, liście i kwiaty. Wyciąg ze świeżych kwiatów ma działanie nasercowe i uspakajające. Napar z suszonych liści stosowano w medycynie ludowej przy schorzeniach układu oddechowego. Korzenie w połączeniu z solami żelaza stosowane były do barwienia na intensywny kolor zielony, a stare kłącza – na czarno. Lilia wodna podlega w Polsce ścisłej ochronie.