Niebawem ze zmarzniętej ziemi zaczną wybijać rośliny cebulowe, m.in. ziemowity, przebiśniegi i krokusy. Wkrótce po nich, gdy słońce nieco ogrzeje podłoże, miejsca na rabatach zajmą odmiany mieszańcowe ciemiernika wschodniego Helleborus orientalis. Zawiązki kwiatów powstają u ciemierników latem. Gdy jest ono deszczowe i ciepłe, tworzą się masowo. Podczas suszy należy je podlewać. Trwałość ściętych kwiatów jest wyjątkowa, gdyż mogą stać w wazonie nawet 2 tygodnie, pod warunkiem że będą w chłodnym pomieszczeniu.

Ciemierniki są roślinami trującymi. Zawierają glikozyd zwany heleboryną, stosowany jako środek nasercowy. Ścięte kwiaty wydzielają go do roztworu wodnego w dużym stężeniu, niebezpiecznym nie tylko dla zdrowia, ale i życia. Dlatego wazon z kwiatami ciemiernika trzeba ustawiać z daleka od dzieci.

W zależności od odmiany kwiaty ciemierników utrzymują się na przestrzeni kilku tygodni, znikając ostatecznie dopiero w kwietniu. Urody kwiatów nie umniejszają nawet trafiające się w pierwszych miesiącach roku nocne przymrozki.

Ciemierniki Helleborus orientalis (zdj.: Fotolia.com)

O wartości ciemierników decyduje nie tylko wczesne kwitnienie, lecz także imponujące zróżnicowanie kolorystyczne. Paleta barw, jakimi wyróżniają się ich kwiaty, sięga od bieli, przez subtelne odcienie żółtego, pochodne fioletu i różu, do ciemnych czerwieni, które wpadają w czerń. Osobną kategorię, równie atrakcyjną, stanowią odmiany o kwiatach nakrapianych.

Rosnącą popularnością cieszą się ciemiernikowe kompozycje do ekspozycji tarasowej. Znakomicie prezentują się np. aranżacje z dwóch, trzech odmian o różnym wybarwieniu. Ciemierniki udają się także w nasadzeniach gruntowych, m.in. pod koronami liściastych drzew i dużych krzewów. W celu uzyskania jak najlepszego, tzn. najbardziej naturalnego efektu, rośliny radzimy sadzić w nieregularnych odstępach w skupiskach po kilka, kilkanaście sztuk, łącząc je z innymi nisko rosnącymi roślinami wiosennymi, np. miodunką, brunnerą, ułudką, a także trawami i paprociami.

Rodzeństwo - ciemiernik biały

Gatunkiem blisko spokrewnionym z ciemiernikiem wschodnim jest ciemiernik biały. Co ciekawe, jego łacińska nazwa Helleborus niger znaczy... ciemiernik czarny. W zależności od pogody rośliny kwitną przez wiele tygodni, poczynając od stycznia lub lutego. Popularna odmiana ‘Praecox’ otwiera swoje piękne kwiaty już w grudniu.

Poprzez krzyżowanie gatunków Helleborus otrzymano w ciągu ostatnich lat bardzo wiele interesujących odmian, wyróżniających się długim okresem kwitnienia i dużą wytrzymałością na niekorzystne warunki rozwojowe. 

Pielęgnacja ciemierników

Ciemierniki są nie tylko nadzwyczaj wytrzymałe, lecz także mało wymagające. Rosną wolno, dlatego ich rozwój nie może być zakłócany. Stanowisko pod uprawę ciemierników powinno być dobierane z uwzględnieniem wieloletniego planu uprawy bez przesadzania na inne stanowisko. Dzięki takiemu rozwiązaniu rośliny będą z wiosny na wiosnę coraz bujniej kwitnąć. Wokół starszych roślin pojawia się dość dużo siewek ciemiernika, które mogą posłużyć do rozmnażania.

Wysiewając rośliny samodzielnie, trzeba pamiętać, że ich nasiona szybko tracą siłę kiełkowania i dojrzewają bardzo nierównomiernie w zaledwie 20-30%. Nasiona pochodzące od roślin mieszańcowych nie przekażą cech matecznych.

Ciemierniki preferują stanowiska półcieniste do cienistych i czują się najlepiej w żyznym, wapiennym podłożu. W uprawie doniczkowej należy przestrzegać kryterium objętości doniczki, ponieważ ciemiernik jest rośliną korzeniącą się głęboko. Stare liście usuwamy przed kwitnieniem, czyli w styczniu lub lutym. Dzięki temu nie tylko kwitnienie wypada lepiej, ale spada też ryzyko zainfekowania roślin plamistością liści. Młode liście wybijają krótko po kwitnieniu.